Anayasa Mahkemesi (AYM), bireysel başvuru hakkının tanındığı 23 Eylül 2012 tarihinden bu yana geçen 13 yılda toplam 686 bin 484 başvuru aldı. Mahkeme, bu başvuruların yüzde 83,5’ini karara bağladı. Geride kalan süreçte sonuçlandırılan 573 bin 180 başvurudan 79 bin 565’inde en az bir temel hakkın ihlal edildiğine hükmedildi. En fazla ihlal kararı verilen alan ise makul sürede yargılanma hakkı oldu.
686 Bini Aşkın Başvuru, 573 Bini Sonuçlandı
Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuru istatistiklerini güncelledi. Mahkemenin internet sitesinde yayımlanan verilere göre, 2012-2025 yılları arasında toplam 686 bin 484 başvuru yapıldı. Bu başvuruların 573 bin 180’i karara bağlandı. Halen derdest, yani karara bağlanmayı bekleyen başvuru sayısı ise 113 bin 304 olarak açıklandı.
Yüksek Mahkeme’nin sonuçlandırdığı başvuruların yüzde 83’ü (475 bin 850 dosya) “kabul edilemez” bulundu. Başvuruların yüzde 13,9’unda ise en az bir hak ihlali tespiti yapıldı. Yüzde 2,4 oranındaki başvuruda idari ret kararı verilirken, yüzde 0,3’lük kısımda hak ihlali olmadığına hükmedildi.
2022 ve 2023 Rekor Başvuru Yılları Oldu
Yıllara göre yapılan başvuru sayılarına bakıldığında 2022 ve 2023 dikkat çekiyor. 2022 yılında 109 bin 779, 2023 yılında ise 108 bin 816 bireysel başvuru gerçekleşti. 2024 yılında bu sayı 70 bin 699’a düşerken, 2025’in ilk altı ayında toplam 36 bin 31 başvuru yapıldı. İlk başvuru yılı olan 2012’de bu sayı sadece bin 342 idi.
İhlal Kararlarının Büyük Bölümü Yargılama Süresinden
AYM’nin istatistiklerine göre, esastan incelenen 81 bin 145 dosyadan 79 bin 565’inde en az bir hak ihlali bulundu. Böylece ihlal kararı oranı esastan incelenen dosyalar arasında yüzde 98’e yaklaşmış oldu. Toplamda ise bir veya birden fazla hak ihlali sonucuna varılan dosya sayısı 80 bin 884.
Bu dosyaların 56 bin 443’ünde “makul sürede yargılanma hakkı”nın ihlal edildiği tespit edildi. Onu, 7 bin 587 dosyayla “adil yargılanma hakkı”, 5 bin 813 dosyayla “mülkiyet hakkı”, 4 bin 552 dosyayla “ifade özgürlüğü”, bin 976 dosyayla “özel hayat ve aile hayatına saygı hakkı”, bin 548 dosyayla “toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı” takip etti.
Bireysel Başvuru Hakkı Anayasal Güvence Olmayı Sürdürüyor
Veriler, bireysel başvuru mekanizmasının hak arama yolları açısından ciddi bir işlev gördüğünü bir kez daha ortaya koyuyor. 13 yılda verilen 79 bini aşkın ihlal kararı, yerel mahkemelerdeki yargı süreçlerinin temel hak ve özgürlükler bakımından ne derece tartışmalı olduğunu da gözler önüne seriyor.
Mahkeme’nin 2012’de başlayan bireysel başvuru uygulaması, Türkiye’de iç hukuk yolları tükendikten sonra AYM’ye doğrudan başvurulmasına olanak tanıyor. Bu yönüyle AYM, Türkiye’deki en yüksek yargı mercii olarak temel hakların korunmasında kritik bir rol üstleniyor.
