Antarktika’da Ozon deliği rekor büyüklüğe ulaştı

4 Ekim 2023

Antarktika kıtası üzerindeki ozon tabakasında oluşan delik, bu yıl en büyük genişliklerinden birine ulaştı. Bu durum, küresel iklim değişikliğinin etkilerini gözler önüne seriyor. Ozon tabakası, Dünya’yı zararlı güneş ışınlarından koruyan hayati bir katmandır. Ozon deliği ise, bu katmanın inceldiği veya yok olduğu bölgedir.

Ozon deliğinin büyüklüğü, Avrupa Uzay Ajansı (ESA) tarafından yürütülen Avrupa Birliği Dünya atmosferi gözlem programı Copernicus’un Sentinel-5P uydusundan alınan verilerle izleniyor. ESA’dan yapılan açıklamaya göre, 16 Eylül’de alınan görüntüler, Antarktika’daki ozon deliğinin genişliğinin 26 milyon kilometrekareye çıktığını gösterdi. Bu, Avrupa kıtasının yaklaşık üç katı büyüklüğünde bir alan demek.

Ozon deliği, her yıl ağustostan ekime kadar değişen bir döngü içinde oluşuyor. Eylül ortası ile ekim ortası arasında en büyük boyutuna ulaşıyor. Bu yıl ise, ozon deliği ağustos ayının ortalarından itibaren hızlıca büyüyerek, daha eylül ayı ortasında kaydedilen en büyük ozon deliklerinden biri oldu.

Ozon deliğinin büyümesinin nedenleri arasında, atmosferdeki klor ve brom gibi kimyasalların ozon moleküllerini parçalaması ve Antarktika üzerindeki soğuk hava koşulları sayılabilir. Bu kimyasalların kaynağı ise, insan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan kloroflorokarbon (CFC) gibi maddelerdir. CFC’lerin kullanımı, 1987 yılında imzalanan Montreal Protokolü ile yasaklanmıştır. Ancak bu maddelerin atmosferdeki ömrü çok uzun olduğu için, ozon tabakasının tamamen iyileşmesi için yüz yıllar gerekebilir.

Ozon deliğinin büyümesi, hem insan sağlığı hem de ekosistemler için ciddi tehditler oluşturuyor. Ozon tabakasının incelmesi veya yok olması, güneşten gelen ultraviyole (UV) ışınlarının Dünya’ya daha fazla ulaşmasına neden oluyor. UV ışınları, cilt kanseri, göz hastalıkları ve bağışıklık sistemi bozuklukları gibi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Ayrıca bitkilerin fotosentez yapmasını ve denizdeki planktonların yaşamasını da olumsuz etkileyebiliyor.

Ozon deliği ile ilgili son gelişmeler, küresel iklim değişikliği konusunda acil eylem çağrısını güçlendiriyor. Dünya liderleri, kasım ayında İskoçya’nın Glasgow kentinde düzenlenecek olan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nda (COP26) bir araya gelecek. Konferansta, sera gazı emisyonlarını azaltmak ve iklim değişikliğinin etkilerini hafifletmek için somut adımlar atılması bekleniyor.