Kültür Sanat

Van Gogh’un en ünlü tablosu hakkında yeni iddia: Eyfel Kulesi’nin açılışından esinlendi

Yazar

26 Mart 2023

Hollandalı ressam Van Gogh’un en ünlü eserlerinden Yıldızlı Gece’de neyi anlattığına dair yeni bir iddia ortaya atıldı. Sanat tarihçisi Prof. James Hall, Van Gogh’un tabloda, Eyfel Kulesi için 1889 yılında yapılan görkemli açılıştan esinlendiği teorisini ortaya attı.

Van Gogh’un en ünlü eseri sayılan Yıldızlı Gece’deki esin kaynağı yıllardır sanat tarihçilerinin kafasını kurcalıyor. Hollandalı ressam bu tabloyu, Fransa’nın güneyindeki Saint-Rémy’de bulunan akıl hastanesinde çizmişti. Van Gogh’un odasının baktığı manzarayı betimlediği, bir selvi ağacının arkasından kasabanın görüldüğü tabloda, gökyüzünde girdaba benzeyen yıldızların “halüsinasyon etkisi” olduğu veya soyutlama denemesi içerdiği gibi teoriler ortaya atılmıştı.

Prof. Hall ise Van Gogh’un bu tabloya, Eyfel Kulesi’nin Expo 1889’daki (Exposition Universelle) görkemli açılışından kısa süre sonra, Haziran 1889’da başladığını söyledi. Eyfel Kulesi’nin gece yarısı ışıklı ve havai fişekli bir şovla açıldığını, bu gösterinin o dönem çok büyük ses getirdiğini belirten Hall, Hollandalı ressamın selvi ağacını kule, yıldızları da açılıştaki şov olarak gördüğünü sürdü.

Eiffel Tower may have inspired Van Gogh’s The Starry Night, says expert https://t.co/g5KU3fxkUy

— The Guardian (@guardian) March 26, 2023

“Kırsal ve kozmik karşıtlığı”

Eskiden sanat eleştirmenliğini yaptığı The Guardian gazetesine konuşan Hall, “Van Gogh için selvi ağacı, serginin ana unsuru olan Eyfel Kulesi’nin doğal bir alternatifi Yıldızlı gece, serginin açılışını imleyen ışık gösterisinin kırsal ve kozmik bir karşılığı” dedi.

“Antik Mısır” benzetmesi

Hall, ressamın Haziran 1889’da kardeşi Theo’ya yazdığı bir mektuba da işaret etti. Van Gogh bu mektupta, “Selviler hâlâ aklımı kurcalıyor. Onlarla ayçiçekleri serisi gibi bir şey yapmak istiyorum çünkü kimse, onları henüz benim gördüğüm gibi resmetmedi. Tıpkı bir Mısır obeliski (dikilitaş) gibi, çizgileri ve oranları açısından güzeller” demişti.

Sanat tarihçisi Hall ise “Eyfel Kulesi abartılı bir biçimde, Fransa’nın teknolojik gücünün bir simgesi olarak ve piramitlerden bile daha etkileyiciymiş gibi pazarlanmıştı. Van Gogh antik Mısır’ı idealize ediyordu ve selvi ağacının bir obelisk gibi güzel ve iyi orantılı olduğunu düşünüyordu” yorumunu yaptı.

“Selvi, Eyfel gibi hakim”

Hall’un bu iddiasını içeren ve Burlington isimli akademik derginin nisan sayısında yayımlanacak olan makalesinde, “Van Gogh’un Yıldızlı Gece’si, doğanın ve tarihin, Eyfel Kulesi’nin Mısırlıları geride bırakmak isteyen Eyfel’in abartılı metal canavarlığına bir yanıtı. Obeliske benzeyen selvi, Saint-Rémy’ye ve kilisesinin çan kulesinin tepe noktasına hâkim. Tıpkı 300 metrelik Eyfel kulesinin Paris’e hakim olması gibi” ifadelerini kullandı.

İngiliz sanat tarihçisi, Van Gogh’un selvi ağaçları serisinde, ağaçların gövdelerini ve ayaklarını, Eyfel kulesinin yerden yükseldiği açılara bezeten şekilde konumlandırdığını da iddia etti.