Afganistan’da Taliban yönetimi altında kadın ve kız çocuklarının karşı karşıya olduğu sistematik baskılar, yönetim içinde de çatlaklara yol açmaya başladı. Kız çocuklarının eğitimine getirilen yasağı eleştiren Taliban’ın Dışişleri Bakan Yardımcısı Muhammed Abbas Stanikzai’nin, liderliği eleştirmesi üzerine hakkında tutuklama kararı çıkarıldığı ve bu nedenle Afganistan’dan ayrılarak Birleşik Arap Emirlikleri’ne gittiği iddia edildi.
Stanikzai, geçtiğimiz günlerde Afganistan-Pakistan sınırındaki Khost vilayetinde düzenlenen bir mezuniyet töreninde yaptığı konuşmada, Taliban yönetiminin kız çocuklarına eğitim yasağını sert bir şekilde eleştirdi. “Bunun ne şimdi ne de gelecekte hiçbir mazereti olamaz. Biz 20 milyon insana haksızlık ediyoruz. Muhammed Peygamber zamanında bilginin kapıları hem erkekler hem de kadınlar için açıktı. Kadınların tarihe yaptığı katkıları anlatmaya kalksam, saatlerce konuşmam gerekirdi,” diyen Stanikzai, Taliban liderliğiyle ters düştü.
Yasağın Arkasındaki Liderlik ve İddialar
Stanikzai’nin açıklamalarının ardından Taliban lideri Molla Heybetullah Akhundzade’nin, Dışişleri Bakan Yardımcısı hakkında tutuklama emri verdiği iddia edildi. Yerel medyada yer alan haberlere göre, Stanikzai bu gelişmeler üzerine ülkeyi terk ederek Birleşik Arap Emirlikleri’ne gitmek zorunda kaldı. Dubai’de bulunduğunu doğrulayan Stanikzai ise seyahatinin “sağlık nedenleriyle” olduğunu savundu. Ancak yönetim içindeki bu gerilim, Taliban’ın kadın hakları konusundaki katı politikalarının sadece halk arasında değil, yönetim içinde de tartışma yarattığını gözler önüne seriyor.
Kadınlar ve Kız Çocuklarına Yönelik Sistematik Baskılar
Taliban’ın 15 Ağustos 2021’de Afganistan yönetimini ele geçirmesiyle kadınlar ve kız çocukları üzerindeki baskılar sistematik hale geldi. Önce kız çocuklarının ortaokul ve lise düzeyindeki eğitim almaları yasaklandı, ardından Aralık 2022’de üniversitelerdeki eğitimlerine de son verildi. Kadınların yerel ve uluslararası sivil toplum kuruluşlarında çalışması, kamuya açık parklar, eğlence mekanları ve spor salonlarına girmesi yasaklandı. Kadınların rol aldığı dizi ve sinema filmleri yasaklandı, güzellik salonları kapatıldı.
Bu yasaklar, yalnızca kadınların eğitim ve iş hakkını ellerinden almakla kalmadı, aynı zamanda kadınların toplumsal hayattan tamamen soyutlanmasını amaçlayan bir yapıyı ortaya çıkardı. Kadınlar, artık sadece ev içi rollere mahkûm edilirken, ekonomik bağımsızlıkları ve özgürlükleri de ellerinden alındı.
Uluslararası Tepki ve İnsanlığa Karşı Suç İddiaları
Uluslararası toplum, Taliban’ın kadınlara ve kız çocuklarına yönelik uygulamalarını sert bir şekilde eleştiriyor. Geçtiğimiz ay Uluslararası Ceza Mahkemesi Başsavcısı, Afganistan’da kadın ve kız çocuklarına yönelik zulmün “insanlığa karşı suç” kapsamında değerlendirilebileceğini belirterek Taliban lideri Akhundzade ve Afganistan başyargıcı hakkında tutuklama emri çıkarılmasını talep etti.
Birleşmiş Milletler, Taliban’ın politikalarının kadın hakları ve insan hakları açısından kabul edilemez olduğunu vurgularken, kadınların ve kız çocuklarının eğitim hakkını savunan aktivistlerin sesi yükselmeye devam ediyor. Ancak uluslararası çağrılara rağmen Taliban, politikalarını değiştirmek yerine baskıları daha da artırıyor.
Kadınların Mücadelesi: Yasaklara Rağmen Direniş
Afgan kadınlar, Taliban’ın tüm yasaklarına ve baskılarına rağmen haklarını savunmaya devam ediyor. Kadın hakları savunucuları, sokaklarda protesto gösterileri düzenliyor ve uluslararası toplumu harekete geçmeye çağırıyor. Ancak Taliban’ın şiddetle bastırdığı bu gösteriler, kadın hakları mücadelesinin ne kadar zor bir zeminde sürdüğünü gösteriyor.
Taliban’ın politikaları sadece Afgan kadınlarının hayatını değil, ülkenin geleceğini de tehdit ediyor. Eğitimden uzak kalan bir nesil, Afganistan’ın kalkınma umutlarını da karartıyor. Stanikzai’nin eleştirileri ve ardından ülkeyi terk etmesi, bu politikalara karşı yönetim içinde bile bir rahatsızlık olduğunu gösterirken, kadın hakları mücadelesinin hem içeride hem de dışarıda devam edeceğinin bir işareti olarak görülüyor.
Çözüm: Kadın Haklarının Güvence Altına Alınması
Afganistan’da kadın haklarının iyileştirilmesi, yalnızca kadınlar için değil, tüm toplum için bir zorunluluktur. Kadınların eğitime, çalışma hayatına ve toplumsal yaşama eşit katılımı sağlanmadıkça, Afganistan’ın siyasi ve ekonomik istikrarı da mümkün olmayacaktır. Uluslararası toplumun ve yerel aktivistlerin baskılarıyla birlikte, Taliban yönetimi üzerindeki yaptırımların artırılması, kadın haklarının korunması için atılacak en önemli adımlardan biridir.
Bu süreçte kadınların mücadelesine daha fazla destek verilmesi, yalnızca Afganistan’da değil, dünyanın her yerinde toplumsal adaletin sağlanması adına büyük bir önem taşımaktadır.
