Türkiye’de emekli maaşları ve neoliberal ekonomi politikalarının etkileri

19 Nisan 2024

Türkiye’de emeklilere yapılan zamların yetersizliği, ekonomik ve toplumsal bir tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Emekli maaşlarının düşük olması ve değer kaybetmesi, emeklilerin yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Bu durum, ekonomik politikaların ve kaynak dağılımındaki adaletsizliklerin bir sonucu olarak değerlendirilmekte ve neoliberal politikaların etkilerine bağlanmaktadır.

Neoliberal ekonomi politikaları, devletin ekonomideki rolünü azaltarak özelleştirme ve serbest piyasa mekanizmalarının teşvik edilmesine dayanır. Bu politikalar işsizliğin artması ve ücretlerin düşmesi gibi sonuçlar doğurarak emeklilik maaşları da dahil olmak üzere birçok kişinin alım gücünü düşürmüştür. Türkiye’de emeklilere yapılan ödemeler GSYH’nin yüzde 4,1’ini oluştururken, Avrupa’da bu oran yüzde 9,5 civarındadır. Türkiye’de ortalama emekli maaşı 237 Euro iken, bu rakam Avrupa ülkelerinde çok daha yüksektir: İspanya’da 1.417 Euro, Fransa’da 1.485 Euro, Almanya’da 1.552 Euro, İtalya’da 1.582 Euro ve Hollanda’da 2.003 Euro.

2012 ile 2021 arasında Türkiye’de Euro cinsinden emekli maaşlarının yüzde 33,6 oranında azalması, emeklilerin ekonomik güvencesinin ve refah seviyesinin düşüş gösterdiğini göstermektedir. Ancak SGK prim gelirlerinin emekli maaşları ve sağlık ödemelerini karşılama oranının 2002’de yüzde 61 iken, 2023’te yüzde 76,4’e yükseldiği belirtilmektedir. Bu veriler, “emekliye zam için kaynak yok” iddiasının gerçeği yansıtmadığını ve aslında kaynakların mevcut olduğunu, ancak emeklilere yeterince ayrılmadığını göstermektedir.

Prof. Dr. Aziz Çelik, emekli maaşları ve ekonomik politikalar hakkında önemli uyarılarda bulunmuştur. Çalışma yaşamı uzmanı olan Çelik, emeklilere yapılan zamların kamu israfının kesilerek artırılabileceğini ve neoliberal politikaların emeklilere yeterince kaynak ayrılmamasına neden olduğunu belirtmiştir. Ayrıca emekli maaşlarının artırılması ve bu konuda yasa değişikliğinin zorunlu olduğunu vurgulamıştır.

Neoliberal politikalar nedeniyle Türkiye’de kamu kesiminin yeniden yapılandırılması, emeğin baskılanması ve sosyal politikaların uygulanabilirliğinin ortadan kalkması gibi olumsuz etkiler gözlemlenmiştir. Bu durum, emeklilik maaşları ve sosyal güvenlik sistemine yönelik kaynakların azaltılmasına neden olmuştur. Emeklilere yapılan ödemelerin artırılması ve yaşam kalitelerinin iyileştirilmesi, toplumsal refah ve ekonomik adalet açısından büyük önem taşımaktadır.

Bu nedenle, Türkiye’deki emeklilere yapılan zamların yetersizliği, sadece ekonomik politikaların değil, aynı zamanda toplumsal adaletin bir yansımasıdır. Emeklilerin yaşam standartlarının iyileştirilmesi ve ekonomik güvencelerinin artırılması, sürdürülebilir bir toplumsal kalkınma için kritiktir. Bu konu, emeklilerin yaşamlarını doğrudan etkileyen toplumsal bir mesele olarak ele alınmalıdır. Prof. Dr. Aziz Çelik’in uyarıları, bu konuda atılacak adımların önemini ve aciliyetini vurgulamaktadır.

NHY, Deniz Çınar