Geçen yıl, Türkiye’deki bankacılık sektörünün en büyük 10 bankası, toplamda 506,8 milyar lira kâr elde ederek rekor bir başarıya imza attı. Ancak, bu yüksek kârlılık ve aktif büyüklük, ekonomik eşitsizliklerin ve sosyal dengesizliklerin daha da derinleştiği bir dönemde gerçekleşti.
Öncelikle, bu kârlılığın arkasındaki detaylara bakıldığında, bankaların aktif büyüklüklerindeki artışın yüzde 65,8’e ulaştığı görülüyor. 2023’te, Ziraat Bankası 3,8 trilyon lira ile sektörde en büyük aktife sahipken, VakıfBank ikinci sırada yer aldı. Ancak, bu yükselişin yalnızca birkaç büyük banka tarafından sağlandığını, küçük ve orta ölçekli bankaların bu artıştan yeterince pay alamadığını belirtmek önemlidir.
Ayrıca, bankaların elde ettiği karların dağılımı incelendiğinde, özellikle kamu bankalarının kârlılığının öne çıktığı görülüyor. Özel bankaların kârlılığı da oldukça yüksek olsa da, bu durum gelir eşitsizliğini daha da artırabilir.
Bu kârlılık, ekonomik zorlukların yaşandığı bir dönemde gerçekleşti. Depremler, seçim belirsizlikleri ve ekonomik belirsizlikler gibi faktörler, ekonomiyi olumsuz etkiledi. Ancak, bankaların bu zorluğa rağmen rekor kâr elde etmesi, ekonomik politika ve bankacılık sektörünün sosyal etkileri üzerine daha derin bir düşünce gerektiriyor.
Bununla birlikte, bankaların topladığı mevduatların hacmi de dikkate değerdir. Ancak, bu mevduatların artışıyla birlikte, halkın tasarruf etme gücünde artış yaşandığı söylenemez. Gelir eşitsizliği ve ekonomik belirsizlikler, halkın finansal kaynaklara erişiminde ve tasarruf yapma yeteneğinde kısıtlamalara neden olabilir.
Bankaların bu kadar yüksek kar elde ettiği bir dönemde, halkın giderek yoksullaşması ve ekonomik zorluklarla baş etme çabaları, dikkat çekici bir paradoksu ortaya koyuyor. Bankaların kârlılığının artmasıyla birlikte, toplumun refahı ve gelir dağılımındaki adaletsizlikler arasındaki uçurum daha da genişliyor.
Bankaların elde ettiği bu yüksek kârlar, ekonomik dengelerin nasıl işlediği konusunda derin bir tartışma konusu. Özellikle, son dönemde artan enflasyon, işsizlik ve mali zorluklarla boğuşan vatandaşlarla yüksek karlılık içinde olan bankalar aynı ekonomi ve aynı ülkede olduğunu açıklamak kolay değil…
NHY, Eda Kaya / Bloomberg
