Mars yüzeyinde garip bir şey oldu: NASA’nın Perseverance (Azim) gezgini, Jezero Krateri’nde dolaşırken kafatasını andıran ilginç bir kaya formasyonuna rastladı. Adı da oldukça havalı: Kafatası Tepesi (Skull Hill).
Bu kaya, ilk olarak 11 Nisan’da, gezginin “Cadı Hazel Tepesi” adlı bir sırttan aşağı doğru inişi sırasında kayda geçti. O sırada kimse böyle bir görüntüyle karşılaşmayı beklemiyordu çünkü bu kaya, çevresindeki hiçbir şeye benzemiyordu.
Sanki Başka Bir Yerden Gelmiş Gibi
Jezero Krateri, bir zamanlar suyla dolu olduğuna inanılan devasa bir göl havzası. Mars yüzeyinin büyük kısmı gibi burası da tozlu, açık renkli ve oldukça düzgün. Ama Kafatası Tepesi öyle değil. Koyu renkli, sert köşeli ve yüzeyinde minik oyuklar var. Adeta biri onu oraya bırakmış gibi duruyor.
Bu farklılığı ilk fark edenlerden biri, NASA ile çalışan Purdue Üniversitesi’nden doktora öğrencisi Margaret Deahn oldu. Deahn, NASA’nın blogunda bu tuhaf kayanın diğer çevresel unsurlarla uyuşmadığını ve başka yerden gelmiş olabileceğini yazdı.
Bilim insanlarının “şamandıra” (float) olarak adlandırdığı bu tür kayalar, erozyon, antik çarpışmalar veya başka doğa olayları sonucu bulundukları yerden koparak başka bir yere taşınabiliyorlar.
Meteorit mi, Lav Kayası mı?
İlk bakışta bu kaya, bir meteorit parçası olabilir mi diye düşünülse de yapılan analizler bu teoriyi çürüttü. NASA’nın Perseverance gezgini, üzerindeki SuperCam cihazı sayesinde kaya parçalarının kimyasal bileşimini ölçebiliyor. SuperCam ile yapılan analiz, Kafatası Tepesi’nin yüksek demir ve nikel içermediğini ortaya koydu. Bu da onun uzaydan gelen bir kaya değil, Mars’ın kendi jeolojik süreçleriyle oluşmuş bir yapı olduğunu düşündürüyor.
Yeni teorilerden biri ise şu: Bu kaya aslında magmatik bir oluşum olabilir. Yani milyonlarca ya da milyarlarca yıl önce Mars’ta lav ya da magma soğuyarak bu kayayı oluşturmuş olabilir.
Perseverance, 2021’den beri Mars’ta dolaşıyor ve gezegenin geçmişte yaşanabilir olup olmadığını anlamaya çalışıyor. Kafatası Tepesi gibi ilginç kayaçlar, Mars’ın jeolojik geçmişine ve yüzey şekillenmesine dair değerli ipuçları sunabilir. Gezginin üzerindeki bilimsel araçlar sayesinde bu kaya hakkında daha fazla test yapılması planlanıyor.
Kısacası, bu kaya sadece ilginç görünmekle kalmıyor; aynı zamanda Mars’ın geçmişine ışık tutacak küçük ama önemli bir parça olabilir. Şimdi gözler bilim insanlarının bu kaya hakkında yapacağı detaylı çalışmalarda.
Kaynak:
Margaret Deahn, “Skull Hill and the Mystery of the Floats”, NASA Mars 2020 Blog, 16 Nisan 2025
