BKM Nisan Verileri: Kartlı Ödemelerde Rekor Artış, Nakit Kullanımı Geriliyor
Türkiye’de ekonomik daralma, hayat pahalılığı ve artan geçim sıkıntısı, tüketiciyi nakit yerine kredi kartlarına yöneltiyor. Bankalararası Kart Merkezi’nin (BKM) açıkladığı Nisan ayı verileri, bu eğilimin geldiği çarpıcı noktayı gözler önüne seriyor: Aylık kartlı ödeme tutarı 1,78 trilyon TL’ye ulaştı. Bu, sadece bir finansal işlem değil, Türkiye’deki hane halklarının borçlanarak yaşamak zorunda kaldığı bir yapının aynasıdır.
Kredi kartıyla yapılan ödemeler geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 63 oranında arttı. Nisan ayında toplam 911 milyon kredi kartı işlemi gerçekleşti. Yani halkın neredeyse tamamı, bir sonraki ayı ipotek altına alarak bugünü yaşamaya çalışıyor.
İnternetten yapılan kartlı ödemelerdeki yüzde 78’lik artış ise bir başka gerçeğe işaret ediyor: Tüketici, alışverişi daha fazla dijital ortamdan yapıyor; zira hem fiyat karşılaştırması yapabiliyor hem de fiziksel mağazalarda karşılaştığı yüksek fiyatlardan kaçmaya çalışıyor.
Ancak en dikkat çekici detay, mağaza içi her 5 kartlı ödemenin 4’ünün temassız olarak yapılması. Bu, fiziksel para kullanımının değil, doğrudan nakdin ortadan kalkmasının bir göstergesi. Hükümetin yıllardır arzuladığı “nakitsiz toplum” hedefi, halkın cebinde para kalmadığı için fiilen hayata geçiyor.
Plastik Ekonomi: Cüzdanlar Kartla Dolu, Ama Borçla Yüklü
BKM verilerine göre Türkiye’de toplam kart sayısı 446 milyon adede ulaştı. Kredi kartı sayısı 133 milyona, banka kartı sayısı 212 milyona, ön ödemeli kart sayısı ise 101 milyona çıktı. Bu kartlar üzerinden yapılan toplam işlem tutarı bir önceki yıla göre %58 artış gösterdi.
Ama işin asıl çarpıcı yanı şu: Ön ödemeli kart kullanımında hem işlem adedi hem de işlem tutarı düşüşte. Bu, özellikle gençler ve alt gelir gruplarının artık kartlarına bile yükleme yapamayacak hâle geldiğini gösteriyor. Kart sahibi olmak, işlem yapmak anlamına gelmiyor. Yoksullaşan toplum, borçla dahi sınırlı bir harcama alanına sıkışıyor.
Kredi Kartıyla Yaşamak, Ay Sonunu Görme Mücadelesi
BKM verilerinin satır aralarında başka bir gerçek yatıyor: Türkiye’de halk kredi kartını lüks tüketim için değil, temel ihtiyaçlar için kullanıyor. Kira, fatura, gıda ve ulaşım gibi zorunlu harcamalar bile artık kredi kartıyla yapılıyor. Yani kredi kartları, bir finansal kolaylık aracı olmaktan çıkıp bir hayatta kalma aracına dönüşmüş durumda.
31 Aralık’ta yürürlüğe girecek yeni düzenlemelerle birlikte bazı kredi kartı kullanım haklarının daraltılması da gündemde. Bu, milyonlarca yurttaş için alışveriş yapmanın, fatura ödemenin, hatta gıda alımının bile zorlaşacağı bir döneme işaret ediyor. Kredi kartı limiti değil, geçim sınırı daralıyor.
Ekonominin Nabzı Cüzdanda Değil, Kart Slotunda Atıyor
BKM verileri, Türkiye’nin fiilen kartla yaşayan bir toplum hâline geldiğini ortaya koyuyor. Ancak bu, bir tercihin değil, bir zorunluluğun sonucu. Kredi kartı borçları her ay yeniden yapılandırılırken, bankalar büyüyor, halk borç içinde boğuluyor. Nakitin yerini plastik alırken, gerçek sorun hâlâ cebimize dokunuyor: Geçinemiyoruz.
