Ä°spanyol Gribinden Covid-19’a, salgınlar her dönem yoksulları vuruyor

Covid-19 pandemisinin Amerika BirleÅŸik Devletleri’ndeki durumu 1918’de yaÅŸanan Ä°spanyol Gribi ile kıyaslanmaya baÅŸlandı. Bilimdeki tüm ilerlemeler göz önüne alındığında 1918’deki kadar ölüm yaÅŸanmamış olması normal ancak yine de durumun çok daha kontrol altında olmuÅŸ olması gerektiÄŸine inanılıyor.

1918-1922 yılları arasında dünya çapında 50 milyondan fazla insanı öldürdüğü düşünülen İspanyol Gribi ile Koronavirüs dönemi arasında insanoğlu virüslere dair çok şey öğrendi.

Birçok hastalığın tedavisi bulundu ve tıbbi araç gereçler çok gelişti. Aşı oluşturma yöntemleri ve süreleri kısalırken aşıların etkisi arttırıldı. Anlık iletişim ve uluslarüstü kurumlar sayesinde pek çok salgının önü kesilebildi.

Dönemin benzerlikleri

Ne var ki, İspanyol Gribi döneminde nasıl ki salgına karşı bir aşı veya herhangi bir tedavi yöntemi yoktuysa bugün de koronavirüse karşı aynı durumdayız.

Bu nedenle tüm gelişmişliğe rağmen hala yüzbinler hayatını yitirmeden bir virüsü alt edemiyoruz. Karantina ve izolasyon gibi antik yöntemlere başvurmadan yapamıyoruz.

Bilim ve tıp ilerledi ancak göreceli olarak sorunlar karşısındaki hallerimizde aynı seviyede bir ilerleme yok gibi. Aradaki en önemli fark hastalığın ne olduğunu ve neden kaynaklandığını doğru ve hızlı şekilde tespit edebiliyor olmamız ve bu bilgiyi hızla yayabilmemiz.

Bilimin sağladığı avantajları siyasetçiler boşa mı çıkarıyor?

Elimizde virüsün genetik kodu, ve insanların enfekte olup olmadığını dakikalar içerisinde söyleyebilecek testler dahi var. Associated Press haber ajansından Calvin Wodward’ın analizine göre bunlar bize bir avantaj saÄŸlasa da siyasiler tarafından verilen hatalı kararlar ve stratejik yanlışlar bu avantajları boÅŸa çıkarıyor.

ABD’de de çok sayıda insan birçok önlemin geç alındığını ve yeterli test yapılmadığını düşünüyor. Ayrıca saÄŸlık sisteminin aşırı pahallı olması ve yapılan testlerin erken aÅŸamalarda yapılmıyor olması da ciddi bir eleÅŸtiri konusu.

Hasta olmamak için alınan önlemler ve hasta olduktan sonra yapılanlar da fazla değişmiş değil. Woodward geçmişten günümüze ABD başkanlarının bu gibi tehditleri ele alma şekilleri de yeterli ciddiyetin uzun süredir var olmadığını gösterdiğini belirtiyor.

Geçmişten günümüze siyasette değişen fazla bir şey yok mu?

Trump’ın henüz ortada aşı bile yokken zafer ilan ederek yanıltıcı bilgiler vermesi ile eski baÅŸkanlardan Woodrow Wilson’ın benzer geliÅŸmeler karşısında tamamen sessiz kalması ve hiçbir bilgi vermemesi arasında pek fark olmadığı düşünülüyor.

Tarihi kayıtlarda Wilson’ın kamuoyuna çok sayıda Amerikalıyı öldüren bir hastalıkla karşı karşıya olunduÄŸuna dair tek bir açıklama dahi yok. Ãœstelik Wilson kendisi de o dönem hastalığa yakalanmıştı.

ÖrneÄŸin 1918’de yapılan önerilerden biri göğse soÄŸan sürmekti. Bugün ise Amerikan baÅŸkanı basın toplantısında vücuda dezenfektan enjekte etmekten bahsediyor.

Neden ‘Ä°spanyol Gribi’?

Ä°spanyol Gribi aslında Ä°spanya’dan çıkmış bir hastalık deÄŸil. Çin’den ABD’ye tüm dünyaya yayılmış bir hastalık olmasına raÄŸmen o dönem basını göreceli olarak özgür olan Ä°spanya’da durumun çok defalar manÅŸetlere taşınması ile dünyada Ä°spanyol Gribi olarak anıldı.

Savaş durumunda pek çok ülke ise halklarının ve askerlerinin hastalıktan kırıldığını gizleme, sansürleme ve inkar yoluna gitti.

Tıpkı Covid-19 gibi 1918 virüsü de bir üst yolunum enfeksiyonu (SARS) hastalığına yol açıyordu ve hayvanlardan insana geçmişti. Patolojisi de son derece benzerdi.

O dönem de alınabilen yegane önlemler maske takmak, sosyal mesafe uygulamak ve elleri yıkamaktı. Aynı şekilde o dönem de insanlara hastalandıkları takdirde evde kalmaları ve kendilerini izole etmeleri söylendi. O gün virüsü kapanlar da şiddetli zatürreden hayatını kaybediyordu.

En önemli fark risk grubu

O günkü virüs ile bugünkü koronavirüs arasındaki en önemli fark Ä°spanyol Gribi’nin 20 ila 40 yaÅŸ arasını tehdit ediyor olmasıydı. Bu da askerlerin çoÄŸunluÄŸunun yaÅŸ aralığıydı.

Yani kendi ülkesinde güvende olan çok sayıda kişi askerlik görevi nedeniyle virüsün olduğu başka ülkelere gitti ve cepheden dönüp kendi mahallesine ve şehrine getirdi. Bu şekilde virüsten ölenler her iki dünya savaşında ölenlerin toplam sayısını katlayarak geçti.

Eve zaferle dönenler ve zaferle birlikte onların dönüşünü kutlayan bile aslında kaybetmişti.

Trump’ın büyük babası salgından öldü

O dönemki bu dehÅŸet verici salgında hayatını kaybedenlerden biri de Amerikan BaÅŸkanı Donald Trump’ın büyük babası Friedrich Trump idi. Ä°ngiltere, Amanya ve Ä°spanya’da devlet liderleri de hastalığa yakanmış ancak atlatmışlardı.

Hastalığa yakalanıp atlatanlardan biri de o dönem ABD donanma bakanı yardımcısı olan geleceğin ABD başkanı Franklin Roosevelt idi.

Her dönem en kötü alt kesimi vuruyor

O dönem de yine salgından en olumsuz etkilenenler fakir kesim, kalabalık ve kirli hava yaratan fabrikalarda çalışmak zorunda olanlardı. Kendilerine söylenen önlemleri almakta zorlandılar ve çok sayıda kişi hayatını kaybetti.

O yıllarda dünya nüfusunun üçte biri hastalandı ve sadece ABD’de resmi kayıtlara göre 675 bin kiÅŸi salgın nedeniyle öldü. Covid-19 da ÅŸimdilik dünyada 250 bin ABD’de ise 68 bin kiÅŸinin ölümüne yol açtı.