Eğitim-Öğretim Sürecinde Öğretmen Öğrenci İletişimi

14 Şubat 2022

Eğitim-öğretim sürecinin en önemli iki ögesi öğrenci ve öğretmendir. Bu iki öge arasında Eğitim-Öğretim sürecinde yoğun bir iletişim süreci yaşanır. Öğretme evrensel bir uğraştır. Öğretme ve öğrenme sürecinin etkili olabilmesi için öğreten ve öğrenen arasında çok özel bir ilişkinin kurulması gerekir.

Öğretmen eğitip-öğretmek için iletişim yeteneklerine sahip olması gerekmektedir. Çünkü doğru iletişim başarıyı getirir. Olumlu bir öğretmen öğrenci iletişimi için öğretmenler ‘’sen dili’’ yerine ‘’ben dili’’ kullanmalıdır. Çünkü ‘’sen dili’’ öğrenciyi yargılar ve onda düşük bir özsaygı uyandırır. Ben dili ise öğrenciyi yargılamaz, öğretmenin duygu ve düşüncelerini net bir şekilde öğrenciye aktarır.

Doğru iletişim kurmanın önemi öğretmenler tarafından iyi anlaşılmalıdır. Derste arkadaşlarıyla konuşan ve öğretmeninin dikkatini dağıtan bir öğrenci düşünelim. Öğrencimizin adı X olsun ve öğretmen, hem sen dili ile hem de ben dili ile bu olumsuz senaryoya bir karşılık versin. Sen dili; X! Yeter artık kes sesini!’’ Ben dili ise; X! Ben ders anlatırken konuştuğunda benim dikkatim dağılıyor ve derse odaklanamıyorum.’’ Örnekte de görüldüğü gibi ben dili kişinin o anda karşılaştığı olumsuz bir davranış karşısında, kişisel duygu ve düşüncelerini içtenlikle ifade etmesidir. Sen dili ise itham edici ve suçlayıcıdır. Sınıf içerisinde olumlu bir hava yaratmak isteyen öğretmenin ben dilini tercih etmesi gerekmektedir.

Ben Dilinin Sınıf içerisindeki olumlu etkileri şunlardır;

Öğretmen öğrenci iletişimi zedelenmez.

Öğrenci ile ilgili olumsuz değerlendirme içermez.

Olumsuz öğrenci davranışını değiştirme ihtimali çok yüksektir.

Öğretmen duygularını ve düşüncelerini öğrencileri baskı altına almadan, tehdit edici olmadan, doğrudan ve uygun bir şeklide rahatlıkla iletebilir.

Öğrencilere empatik güvengenlik(Empatik güvengenlik: Olumsuz düşüncelerimizi karşımızdakini düşünerek kırmadan söylemektir) davranışı kazandırılır. Empatik güvengenlik davranışına sahip bir öğrenci öğretmenine karşı daha duyarlı olur. Öğretmenin içinde bulunduğu durumu, duygu ve düşüncelerini anlar.

Öğretmen, öğrencinin kendisini ifade etmesine izin vermelidir. Öğretmen, öğrencinin anlattığı şeyleri önemsiz bile olsa sonuna kadar dinlemeli ve kesinlikle alay etmemelidir. Aksi takdirde öğrencinin güveni kaybedilebilir.

Öğretmen öğrenci iletişimi çok farklı bir boyutta gerçekleşir. İki yetişkinin iletişiminden çok daha farklıdır. Öğretmen, öğrenciyi yaşı ve kapasitesine göre değerlendirmelidir. Öğrencinin kapasitesinin üzerinde bir davranış beklenmemeli ve sürecin sonunda öğrenci yetersizlikle suçlanmamalıdır.

Öğrenciye sorumluluklar verip bunları başarmasına fırsat verilmelidir. Bu yöntem öğrenci güvenini arttırmada çok basit ve etkili bir yöntemdir.

Öğretmen öğrencinin başarısızlığı yargılamamalı, hataları kendisine gösterilmeli ve tekrar denemesi için öğrenci cesaretlendirilmelidir.

Öğretmen öğrenci iletişimi sürecinde öğretmenden kaynaklanan iletişim engellerini şu şekilde sıralayabiliriz:

Öğretmenin öğrencilerini yeteri kadar tanıyamaması.

Öğretmenin derslere hazırlıksız ve isteksiz gelmesi.

Öğretmenin iletişim becerileri konusundaki yetersizlikleri.

Öğretmenin sosyal hayatındaki problemlerini sınıfa taşıması.

Sınıf İçerisinde Öğrenciden Kaynaklanan İletişim Engelleri.

Öğretmen öğrenci iletişimi sürecinde öğrenciden kaynaklanan iletişim engellerini şu şekilde sıralayabiliriz:

Öğrencinin sınıfta bulunma amacının farkında olmaması.

Öğrencinin derste hayal dünyasına dalması ve öğretmenini etkin bir şekilde dinlememesi.

Öğrencinin motivasyon eksikliği ve düşüklüğü.

İletişimde etkililiği sağlamak amacımız olmakla birlikte her zaman ulaşılan bir sonuç değildir. Çünkü iletişim sürecini etkileyen fiziksel, teknik, psikolojik ve sosyal, örgütsel engeller de bulunmaktadır. Bu nedenle öğretmen iletişim konusunda sürekli araştırıcı olmalı, iletişimle ilgili öğrenme süreçlerini tamamlama çabasına girmelidir.