DÄ°SK AraÅŸtırma Merkezi (DÄ°SK-AR), Türkiye Ä°statistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023 yılı gelir dağılımı istatistiklerinin ardından 2022 yılındaki gelir grupları, iÅŸ durumu ve cinsiyete göre gelir eÅŸitsizliÄŸini ele alan bir rapor yayımladı. Rapora göre, Türkiye, gelir eÅŸitsizliÄŸinde Avrupa BirliÄŸi ülkeleri arasında birinci sırada yer alıyor. En zengin yüzde 5’lik gelir grubunun hane halkı kullanılabilir geliri ile en yoksul yüzde 5’lik gelir grubunun hane halkı fert geliri arasındaki fark 31 katına ulaşıyor.
2005 yılında en zengin yüzde 5’in toplam gelirindeki payının yüzde 25 olduÄŸu belirtilen raporda, bu oranın 2022’de yüzde 30,8’e yükseldiÄŸi ve en yoksul yüzde 5’in aldığı payın ise deÄŸiÅŸmediÄŸi ifade edildi. 2005 yılında en zengin yüzde 5’in geliri ile en yoksul yüzde 5’in geliri arasındaki oranın 30,8 katına yükseldiÄŸi kaydedildi.
Raporda ayrıca, 2022 yılında Türkiye’deki Gini katsayısının 0,433 olarak gerçekleÅŸtiÄŸi ve bu deÄŸerin son 12 yılın en yüksek seviyesi olduÄŸu belirtildi. Gini katsayısı, bir ülkedeki gelir dağılımını ölçen bir gösterge olarak kullanılır ve 0 ile 1 arasında bir deÄŸer alır. 0,200 ile 0,500 arasındaki deÄŸerler genellikle gelir eÅŸitsizliÄŸini gösterir.
Türkiye’nin AB ülkeleri ile karşılaÅŸtırıldığında gelir eÅŸitsizliÄŸinde birinci sırada yer aldığı vurgulanan raporda, AB ülkeleri içinde gelir eÅŸitsizliÄŸinin en fazla olduÄŸu beÅŸ ülkenin sırasıyla Türkiye, Bulgaristan, Litvanya, Letonya ve Ä°talya olduÄŸu ifade edildi. Türkiye’nin Gini katsayısı ile AB ülkeleri arasındaki farkın özellikle yüksek olduÄŸuna dikkat çekildi.
Raporda ayrıca, iÅŸverenlerin ortalama hane halkı fert gelirinin 2005 ve 2022 yılları arasında yüzde 1.219,7 artış göstererek 20.403 TL’den 408.174 TL’ye yükseldiÄŸi belirtildi. Aynı dönemde ücretli çalışanların ortalama hane halkı fert gelirinin yüzde 689,9 artarak 9.069 TL’den 102.821 TL’ye çıktığı, yevmiyelilerin ortalama fert gelirinin yüzde 984, kendi hesabına çalışanlarınki ise yüzde 1053 oranında artış gösterdiÄŸi ifade edildi.
Raporda cinsiyete göre gelir eÅŸitsizliÄŸi de ele alındı. 2022 yılında yevmiyeli çalışan erkeklerin kadınlardan yüzde 78,5 oranında daha fazla gelir elde ettiÄŸi kaydedildi. Ayrıca, 2005 yılında kadınların ortalama hane halkı fert gelirinin erkeklere göre yüzde 26,3 daha az olduÄŸu, ancak 2022 yılında bu farkın yüzde 21,2’ye düştüğü belirtildi. Ä°ÅŸverenler arasında kadın-erkek gelir eÅŸitsizliÄŸi yüzde 45,3, kendi hesabına çalışanlarda yüzde 24,9, ücretliler arasında ise yüzde 21,9 olarak hesaplandı.
