Demokrasi, özgürlük, etik, yaÅŸanabilir ve kendini üretebilen bir çevre… “Kayıp Aranıyor” diye baÅŸlık attım ama yoksa hiç yok muydu bu deÄŸerler? Politik ortamda, özgürlük ve etik olabilir ÅŸeyler mi? Politika ile saÄŸlanabilir ÅŸeyler mi bunlar? Politikanın varlığı zaten bir özgürlük sorununa tekabül etmiyor mu? BaÅŸka türlü sormayı denersem, özgürlük sorunu zaten bir politika ürünü deÄŸil mi? Ya demokrasi, o yasalarla yöneticilerin bize verebileceÄŸi bir ÅŸey mi? Yani o bir üst yapı sorunu mu? Tabii ki hayır! Demokrasi bir altyapı sorunudur. Yöneticilerin yasalarla bize verebileceÄŸi bir ÅŸey deÄŸildir. O, sonsuz bir toplumsal iliÅŸki üretimidir.
Bugün için en uygulanabilir tutum, etik-politik tutumdur. Bir toplumun maddi değerlerini kontrol eden güç, manevi değerline de biçim veriyor. Dolayısıyla politika, maddi değerlere el koymak üzere var zaten; ondan özgürlük üretmesini beklemek boşuna. Özellikle kapitalizmin ve onun türevlerinin eklektik yapısı, kendinde çok farklı yaklaşımları bile asimile etme, kendine ekleme gücüne sahip. Daha önce ilkel köleliğin, günümüzde modern köleliğin üzerinde yükselen bir uygarlığın, yüksek bir ahlâk üretmesini nasıl beklenebilir ki.
Hayvanlıktan insanlığımıza vardık ama akıllı arabaların, akıllı telefonların, bilgisayar teknolojisinin nesnelerine dönüşmekten kurtulamadık. Cari durum bize, bilginin/bilimin iktidarın amacının, aracına dönüştüğünde insana neler yaptığının göstermektedir.
Yaklaşık yüz elli yıllık bir zamandan beri bu durumu sosyalistlerin, Marksistlerin değiştirebileceğini umduk. Sonuçta demokrasiyi, özgürlükleri tesis edecek, yeryüzünü kurtaracaklardı. Ama onlar da yenildiler. Başaramadılar. Yıkmaya çalıştıkları gücü istemeyerek de olsa daha da güçlendirdiler. Örneğin, ulus-devleti savunarak, nihai olarak ortadan kaldırmayı düşündükleri devleti daha da güçlü kıldılar. Güçlenen devlet bir biçimiyle kapitalizmin güçlenmesini sağladı. Böyle olunca, tüm sol hareketler ve ulusal kurtuluş hareketleri, kapitalizmin mezhepleri durumuna düşmekten kurtulamadılar. Özgürlükler değil, nasıl yönetmeli fikri önem kazandı. O nedenle, sol politik düşüncenin devlete özgürlüklerden daha yakın durma nedeni daha da anlaşılır bir hale geldi.
Åžimdi, sırtını ekonomik yaklaşımın belirleyiciliÄŸine ve devlete dayayan bir Marksist-politik yaklaşımın bizi terlettiÄŸi yerdeyiz. Bu bakış açısı, insanın ve doÄŸanın tahribini saÄŸlamış, yozlaÅŸmanın derinliÄŸini görünmez kılmıştır. Åžunu bir kez daha tekrar edelim: Modernizm, kapitalizmdir; kapitalizm ise emperyalizm… Modernizme biat konusunda “sol” düşünce kapitalizmden geri kalmamıştır. Bu anlamda, modernizmin uygarlık anlayışından farklı bir uygarlık anlayışı, gerçekleÅŸebilir bir alternatif olarak yeÅŸeremedi.
Şimdi ortada kaybedilmiş bir mücadele, devrim ve aydınlanma var. Kaybedilen bir şeyi arayacağımız yer, onu kaybettiğimiz yer olmalı. Demokrasi, özgürlük, etik ve yaşanabilir bir doğayı modernizmin içinde kaybettik. Modernizmin içinde kalarak, farklı bir rotaya yönelmeyi düşünemedik. Zira onun doğrululuğundan pek şüphe eden de yoktu. Bugün bize gerekli olan, devlet merkezli modernist uygarlık değil, özgürlükçü demokratik uygarlıktır. İnsana ve doğayı imhaya yönelmiş, o biçimde yaşayabilen modernist uygarlık, kendisi üzerinden devrim ve gerçek bir demokrasi inşasına izin vermeyecektir.
Modernizm devlettir. Devlet, anti-birey, anti-özgürlüktür. Devlet denen “zorunlu kötülüğü”, yine zorunlu bir baÅŸka kötülüğü kullanarak aÅŸmaya çalışmak nafile bir çabaydı. YaÅŸandı ve görüldü. Bu çabanın sonucunda varılacak yer, zorunlu kötülüğe dönüşmek, en iyi ihtimalle onun bir uzantısı ya da bir türü haline gelmekti. Öyle de oldu.
GeleceÄŸin kurtuluÅŸu için türümüz, tavırda, davranışta, düşüncede yeni bir dönüşüm yaratma zorunluluÄŸuyla karşı karşıya. Radikal bir baÅŸkalaÅŸma kaçınılmaz… Bu baÅŸkalaÅŸmaya ister devrim, ister dönüşüm (ben dönüşüm demekten yanayım. Zira, “devrim” sözcüğü çok yıprandı, hırpalandı, istismar edildi, yalan-yanlış kullanıldı; yoruldu) diyelim, artık bu kaçınılmaz. Ãœstelik o eski tür devrimciliÄŸe de gerek kalmadı.
“Ä°ki bin yıllık geçmiÅŸi olan kölelik, iki bin yıllık öfke, nefret ve bilinçlenme sonucu deÄŸil, kölelere ihtiyaç kalmadığından, kapitalizme baÅŸka nitelikte bir emek gücü gerektiÄŸinden ortadan kalktı.” (G. Vassaf, Cennetin Dibi) Ä°ÅŸte bizim de ihtiyacımız olan, yeni, farklı nitelikte bir yol, yöntem, devrim, devrimci kavrayışı. Zira eskisi iÅŸlevsel deÄŸil artık.
Bu durum, ÅŸu soruları kaçınılmaz kılıyor: Niçin dönüşüm, kime karşı, nasıl yapmalı? Takdir edilmeli ki, bu soruların yanıtları böylesi bir denemenin sınırlarını çok aÅŸar. Ama ÅŸu kadarını söyleyelim: Önceki dönüşüm (devrim) kavrayışının kahramanlara ihtiyacı vardı. Kahramansız olmazdı. Ãœstelik kahramanlar yaÅŸarken pek kahraman olduÄŸunu bilmiyordu; öldükten sonra kahraman oldukları anlaşılıyordu. Ölmeden kahraman olunmuyordu çünkü. Oysa yeni durumda, baÅŸka kahraman olmayacak. Ä°nsanların kendi yaÅŸamlarının kahramanı olmaktan baÅŸka kahramanları olmayacak. Ãœstelikte yaÅŸarken kendileri, kendilerinin kahramanı olacak. Hani yazının baÅŸlığında “kayıp aranıyor” demiÅŸtik ya; iÅŸte söz konusu kaybı bulacağımız yer tam da burası gibi…
Ne dersiniz?
- Bir İdeoloji Olarak Bilim - 17 Ekim 2024
- Politik Patoloji - 22 Eylül 2024
- Aşk - 1 Eylül 2024
