DİSK-AR’ın hazırladığı rapor, Türkiye’deki işsizlik oranlarının pandemi dönemindeki zirve seviyelerine yaklaştığını ortaya koydu. Geniş tanımlı işsiz sayısının 11.5 milyon kişiye ulaştığını belirten rapor, bu kategoride bir yılda 1 milyon 782 bin kişilik artış yaşandığını gösteriyor. Geniş tanımlı işsizlik oranının %28.2’ye çıkması, iş gücü piyasasındaki kırılganlıkları ve ekonomik sıkıntıları bir kez daha gözler önüne serdi.
TÜİK’in Verileri ve DİSK-AR’ın Tespitleri
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 10 Şubat 2025 tarihinde yayımladığı Aralık 2024 Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre, dar tanımlı işsizlik oranı %8.5 olarak hesaplandı. Bu oran, iş arayan ancak iş bulamayanları kapsayan daha dar bir ölçüm. Ancak DİSK-AR’ın geniş tanımlı işsizlik verileri (atıl iş gücü), işsizliği çok daha geniş bir perspektiften ele alıyor ve iş aramayan ama çalışmaya hazır olanlar, iş bulma umudu olmayanlar ve eksik istihdam gibi kategorileri de içeriyor.
Bu kapsamda, geniş tanımlı işsizlik oranının pandemi döneminde zirveye ulaştığı Ocak 2021’deki %29’luk seviyelere yaklaştığı dikkat çekiyor. Aralık 2024’te geniş tanımlı işsizlik %28.2 ile yeniden alarm verici bir seviyeye yükseldi.
Kadın İşsizliği ve Cinsiyetler Arasındaki Fark Derinleşiyor
DİSK-AR raporu, iş gücü piyasasında cinsiyet eşitsizliğinin derinleştiğini de ortaya koyuyor. Kadın işsizliği, tüm işsizlik kategorilerinde erkek işsizliğinden çok daha yüksek seyrediyor.
Aralık 2024’te dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerde %6.9 iken kadınlarda %11.4 olarak hesaplandı. Geniş tanımlı işsizlikte ise bu oran erkekler için %22.8, kadınlar için ise %37.2’ye yükseldi. Kadın ve erkek geniş tanımlı işsizlik oranı arasındaki fark ise 14.4 puana ulaştı. Bu fark, kadınların iş gücü piyasasına erişim konusundaki yapısal sorunlarını ve ekonomik zorluklarını daha da görünür hale getiriyor.
Potansiyel İş Gücünde ve Eksik İstihdamda Artış
Rapor, iş gücü piyasasında “potansiyel iş gücü” olarak tanımlanan, iş aramayan ancak çalışmaya hazır olan bireylerde de ciddi bir artış yaşandığını vurguluyor. 2023 yılı Aralık ayında 3.9 milyon olan potansiyel iş gücü, 2024 yılında 4.9 milyona yükselerek bir yılda 977 bin kişilik bir artış gösterdi.
Benzer şekilde, eksik istihdam da artış trendini sürdürüyor. Bu durum, özellikle düşük ücretli ve güvencesiz işlerde çalışan bireylerin sayısındaki artışa işaret ediyor. Eksik istihdamdaki artış, ekonomik toparlanma sürecinin yeterince güçlü olmadığını ve iş gücü piyasasının hala ciddi kırılganlıklar içerdiğini ortaya koyuyor.
Pandemi Dönemindeki Zirveler Tekrar Görünüyor
DİSK-AR’ın raporunda, geniş tanımlı işsizlikteki artışın pandemi dönemindeki zirve seviyelere ulaştığı belirtiliyor. Ocak 2021’de %29 olarak ölçülen geniş tanımlı işsizlik oranı, Aralık 2024’te %28.2’ye çıkarak yeniden benzer bir seviyeye yaklaştı. Geniş tanımlı işsizlikteki bu artış, özellikle iş bulma umudu olmayan bireylerin sayısındaki yükselişle doğrudan bağlantılı.
Raporun Dikkat Çektiği Temel Nedenler
Rapor, işsizlik oranlarındaki bu artışın nedenlerini birkaç temel başlıkta özetliyor:
- Ekonomik Durgunluk: Türkiye ekonomisindeki büyümenin yavaşlaması ve reel sektördeki daralma istihdam yaratma kapasitesini olumsuz etkiliyor.
- Kadın İstihdamındaki Düşüklük: Kadınların iş gücü piyasasına erişimde yaşadığı sorunlar ve toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri, kadın işsizliğini daha da artırıyor.
- Eksik İstihdam ve Güvencesiz Çalışma: Düşük ücretli ve güvencesiz işlerin artması, çalışan bireylerin bile ekonomik açıdan güvencesiz bir konumda kalmasına neden oluyor.
DİSK-AR’dan Çözüm Önerileri
DİSK-AR, işsizliğin azaltılması ve iş gücü piyasasının iyileştirilmesi için bir dizi öneride bulunuyor:
- Kadın İstihdamını Artırıcı Politikalar: Kadınların iş gücü piyasasına erişimini kolaylaştırmak için özel destek programlarının uygulanması.
- Eksik İstihdamın Azaltılması: Güvencesiz ve düşük ücretli işlerde çalışan bireylerin koşullarının iyileştirilmesi ve eksik istihdamın azaltılması.
- Ekonomik Toparlanma Stratejileri: Reel sektörde istihdam yaratacak politikaların uygulanması ve ekonomik büyümenin sürdürülebilir şekilde artırılması.
DİSK-AR’ın raporu, Türkiye iş gücü piyasasında yaşanan derin sorunları açıkça gözler önüne seriyor ve bu sorunların çözülmesi için etkili politikaların gerekliliğini bir kez daha vurguluyor. İşsizlik oranlarının pandemi seviyelerine dönmesi, toplumun geniş bir kesimini etkileyen ekonomik ve sosyal sorunların çözümünde daha kararlı adımlar atılması gerektiğini gösteriyor.
