Beynimiz bize dünyayı nasıl algıladığımızı ve kararlarımızı nasıl verdiğimizi belirleyen muhteşem bir organ. Bazen bizi yanıltan, hatalar yaptıran ve önyargılara sürükleyen bilişsel çarpıtmalar yaşayabiliyoruz.
Beynimiz, dünyayı algılamak ve anlamak için muhteşem bir araçtır. Ancak beynimiz her zaman bize doğruyu söylemez. Bazen beynimiz bizi yanıltır, aldatır ve hata yapmamıza neden olur. Bu durumun sebebi, beynimizin bilinçdışı önyargılara sahip olmasıdır.
Bilinçdışı önyargılar, beynimizin karar verme sürecini etkileyen eğilimlerdir. Beynimiz, bilgiyi işlerken, seçici davranır, kısa yollar kullanır ve önceden edindiği inançlara bağlı kalır. Bu sayede beynimiz, karmaşık ve belirsiz durumlarda hızlı ve kolay kararlar verebilir. Ancak bu kararlar her zaman doğru ve mantıklı olmayabilir.
Beynimizin sahip olduğu bazı bilinçdışı önyargılar şunlardır:
- Doğrulama önyargısı: Bir şeyin doğru olduğuna inanınca onu destekleyen kanıtları görürüz. Birinin sizi sevmediğini düşünüyorsanız, aranızın kötü olduğu durumları hatırlarsınız. Örneğin, eşinizin size yeterince ilgi göstermediğini düşünüyorsanız, onun sizi ihmal ettiği anları daha çok akılda tutarsınız.
- Sürü psikolojisi: İnsanlar kalabalığın peşinden gider; yani fikirleri uyuşmasa bile, herkesin oy verdiği birine oy vermeleri daha olasıdır. Örneğin, arkadaşlarınızın hepsi bir filmi çok beğendiğini söylüyorsa, siz de o filmi beğenmeye meyilli olursunuz.
- Halo etkisi: Bir kişi veya şey hakkında olumlu bir izlenim edindikten sonra, onun diğer özelliklerini de olumlu değerlendiririz. Örneğin, yakışıklı bir doktorun daha iyi tedavi yapacağını düşünürüz.
- Kayıp korkusu: Kaybetmek kazanmaktan daha çok acı verir. Bu yüzden insanlar kaybettikleri şeyleri geri kazanmak için daha çok çaba gösterirler. Örneğin, borsada zarar eden bir yatırımcı hisselerini satmak yerine tutmaya devam eder.
- Statüko yanlılığı: İnsanlar değişime karşı dirençlidir. Mevcut durumu korumak için yeni fikir ve seçenekleri reddederler. Örneğin, alıştığı markadan vazgeçmeyen bir tüketici yeni bir ürün denemeye yanaşmaz.
Bilinçdışı önyargılarımızın farkında olmak ve onları sorgulamak, daha iyi kararlar vermemize yardımcı olabilir. Beynimize ne kadar güvenebilirsiniz? Bu sorunun cevabını bulmak için kendinizi test edebilirsiniz. Aşağıdaki linklerde bazı bilinçdışı önyargı testleri bulabilirsiniz.
Sonuç olarak, beynimiz bize çok şey kazandırabilir ama aynı zamanda bizi kandırabilir de. Beynimizin nasıl çalıştığını anlamak ve bilinçdışı önyargılarımızla yüzleşmek, hayatımızda daha akıllıca seçimler yapmamızı sağlayabilir. Siz de kendinizi geliştirmek istiyorsanız, beyninizle dost olun ama ona her zaman güvenmeyin. (NHY, Bilim-Teknoloji)
https://implicit.harvard.edu/implicit/turkey/
https://www.bbc.com/turkce/vert-fut-43569426
https://www.psychologytoday.com/intl/tests/personality/implicit-association-test
- Bilim İnsanları, Bazı Kişilerin Neden Covid Olmadığını Buldu - 21 Haziran 2024
- Tüketicinin İyimserliği Azalıyor - 21 Haziran 2024
- AkÅŸener, ErdoÄŸan’dan Ne Ä°stedi? - 7 Haziran 2024
