Abu Garip Skandalı: İşkenceye Uğrayan Eski Mahkûmlara Milyonlarca Dolar Tazminat

13 Kasım 2024

Irak’taki ABD işgali sırasında CIA tarafından kullanılan ve dünyaya işkence skandalıyla duyurulan Abu Garib cezaevindeki eski mahkûmlara tazminat kararı çıktı. ABD’de görülen bir sivil davada, üç eski mahkûm, Abu Garip’de sistematik işkenceye uğradıkları gerekçesiyle milyonlarca dolar tazminat kazandı. Jüri, her birine 3 milyon dolar (yaklaşık 2,8 milyon euro) tazminat ve 11 milyon dolar da cezai tazminat ödenmesine karar verdi. Mahkûmlar, ABD işgali sırasında çıplak soyundurulduklarını, dayak ve cinsel taciz dâhil çeşitli işkence yöntemlerine maruz kaldıklarını ifade ettiler.

İşkencede Sorumlu Tutulan Şirket: CACI

Dava, ABD’nin Virginia eyaletinde merkezi bulunan ve o dönemde Amerikan ordusuna hizmet sağlayan CACI isimli özel güvenlik şirketine karşı açılmıştı. Şirketin çalışanları, ABD askeri personeliyle iş birliği yaparak mahkûmları sorgulama öncesinde şiddet kullanarak “yumuşatma” yöntemlerine başvurmakla suçlandı. Her ne kadar CACI çalışanlarının doğrudan bu üç mahkûma işkence yaptığı iddia edilmese de, şirketin işkence sürecine dolaylı olarak karıştığı savunuldu.

CACI ise tüm suçlamaları reddetti. Şirket, çalışanlarının mahkûmlarla doğrudan bir ilişkisi olmadığını ve o dönemde ordu talimatlarına göre hareket ettiklerini ileri sürdü. Bu nedenle, CACI’ye göre asıl sorumlu ABD hükümetiydi.

Dava, aslında 2008 yılında açıldı ancak CACI’nin davanın reddedilmesi için başvurduğu yasal hamleler ve sürekli ertelemeler nedeniyle süreç yıllarca uzadı. İlk davada, jüri CACI’nin mi yoksa ABD ordusunun mu sorumlu tutulacağına karar veremedi. Bu belirsizlik, mahkûmların adalet arayışını daha da zorlaştırdı.

Tüm Dünyayı Sarsan Abu Garip Fotoğrafları

2004 yılında Abu Garip’den sızan fotoğraflar dünya genelinde büyük yankı uyandırmıştı. Görüntülerde, mahkûmların çıplak soyundurulduğu ve üst üste yığılmak suretiyle bir “insan piramidi” oluşturdukları görülüyordu. Bir fotoğrafta ise bir ABD’li kadın asker, yerde yatan bir mahkûmu tasma takarak gezdiriyordu. Bu görüntüler, ABD’nin Irak’taki işgaline ve savaş sırasında işlediği insan hakları ihlallerine karşı dünya çapında büyük tepki çekmişti.

Mahkûmlar ve Avukatlarından Açıklama

Davayı eski mahkûmlar adına açan insan hakları grubu Center for Constitutional Rights’ın avukatlarından Baher Amzy, karardan duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Amzy, “Bu karar, adalet ve hesap verebilirlik adına atılmış önemli bir adımdır,” dedi ve davacıların, CACI’nin önlerine koyduğu sayısız engeli aşarak direniş gösterdiklerini belirtti. CACI’nin avukatı John O’Connor ise jüri kararına ilişkin henüz bir açıklama yapmadı.

Abu Garip cezaevinde yaşanan bu insanlık dışı muameleler, dünya genelinde büyük tepki uyandırmış ve Irak işgali sırasında ABD’nin savaş hukuku ve insan hakları ihlallerini sorgulatan bir dönüm noktası olmuştu. ABD hükümetinin ve özel güvenlik şirketlerinin bu tür işkencelerdeki sorumlulukları uzun yıllar tartışma konusu olmaya devam edecek gibi görünüyor. Bu dava, o dönemde işkenceye maruz kalanların adalet arayışına dair bir dönüm noktası niteliğinde.