Türkiye’nin 512 milyar dolar düzeyindeki brüt dış borç stoku ve bunun milli gelire oranı olan %42,6, ülkenin ekonomik bağımlılık tablosunun açık bir resmini sunuyor. Net dış borcun 265,4 milyar dolar seviyesinde ve milli gelirin %22,1’ine denk gelmesi ise bu bağımlılığın daha da derinleştiğine işaret ediyor. Peki, bu tablo, özellikle hükümetin ve çeşitli kesimlerin dillendirdiği anti-emperyalist söylemlerle ne kadar örtüşüyor?
Bu borç verileri yalnızca ekonomik bir mesele değil, aynı zamanda bir ideolojik ve politik çelişki olarak karşımıza çıkıyor. Ulusal bağımsızlık ve emperyalist yapılara meydan okuma iddiaları, büyük ölçüde küresel finans sistemine entegrasyon ve bu sistemdeki kırılgan bir konumla gölgeleniyor.
Ekonomik Bağımlılık ve Anti-Emperyalizmin İç Çelişkisi
Anti-emperyalist söylem, temelde ulusal egemenlik ve ekonomik bağımsızlık üzerine kurulu bir paradigmadır. Ancak Türkiye’nin borçlanma dinamikleri, bu söylemin altını oyan unsurlarla doludur. Dış borcun büyük bir kısmının Batılı finans kuruluşlarına olan bağımlılıkla sağlandığı bir gerçeklikte, ekonomik bağımsızlıktan bahsetmek ne kadar inandırıcı olabilir?
Uluslararası finans sistemine bağımlı olmak, ekonomik politikaları şekillendirme gücünü büyük ölçüde dış aktörlere bırakmak anlamına gelir. Faiz oranları, kredi derecelendirme kuruluşlarının raporları ve uluslararası piyasalardaki dalgalanmalar, Türkiye gibi ülkelerin ekonomik kaderini belirleyebiliyor. Bu koşullarda anti-emperyalist söylem, yalnızca iç siyasete dönük bir retorik olarak kalıyor.
Borçların Kaynağı ve Kullanımı: Tüketim Kapanı
Türkiye’nin dış borçlarının önemli bir kısmının tüketim harcamalarını karşılamak ve cari açıkları kapatmak için kullanıldığı biliniyor. Üretim temelli bir ekonomik model yerine ithalata dayalı bir yapı, borçların sürdürülebilir kalkınma yaratma kapasitesini ciddi şekilde sınırlıyor.
Bu, bağımsızlık söyleminin yalnızca ekonomik değil, sosyal boyutlarda da sorgulanmasına yol açıyor. Bir yandan ithalat bağımlılığı artarken diğer yandan yerli üretimin teşvik edilmemesi, dışa bağımlılığı daha da kronikleştiriyor. Özellikle yüksek teknoloji, enerji ve tarım alanlarında dış borca dayalı bir ekonomi, bağımsız bir politika geliştirme imkanını ortadan kaldırıyor.
Faiz Yükü: Halkın Üzerindeki Ekstra Vergi
Türkiye’nin borçlarının faiz yükü, yalnızca mali bütçeyi değil, aynı zamanda halkın refahını da doğrudan etkiliyor. Faiz ödemelerine ayrılan büyük meblağlar, sosyal hizmetler, eğitim ve sağlık gibi alanlarda yapılabilecek yatırımları kısıtlıyor. Kamu bütçesi üzerindeki bu baskı, ekonomik bağımlılığı halkın günlük yaşamına yansıtan en somut göstergelerden biri.
Bağımlılık Teorileri ve Türkiye’nin Yeri
Bağımlılık teorileri, gelişmekte olan ülkelerin, sistematik olarak ekonomik olarak daha güçlü ülkelerin çıkarlarına hizmet edecek şekilde yapılandırıldığını savunur. Türkiye’nin dış borçlanma yapısı ve bu borçların büyük ölçüde ithalatı finanse etmek için kullanılması, bu teorileri doğrular nitelikte.
Bu tablo, anti-emperyalist söylemlerin gerçek bir bağımsızlık stratejisi olmaksızın yalnızca retorik düzeyde kaldığını gösteriyor. Üretim temelli bir ekonomik model, alternatif finansal iş birlikleri ve bölgesel dayanışma mekanizmaları geliştirilmeden, bu söylemler ekonomik gerçeklerle çelişir.
Bağımsızlık İdeali ve Ekonomik Gerçeklik
Türkiye’nin dış borç tablosu, anti-emperyalist retorik ve ekonomik gerçeklik arasındaki derin uçurumu gözler önüne seriyor. Borçlanma dinamiklerinin emperyalist yapılara bağımlılığı artırdığı bu sistemde, ulusal egemenlik söylemleri, ancak somut bir üretim ve kalkınma stratejisiyle anlam kazanabilir.
Eğer Türkiye, gerçekten bağımsız bir ekonomik yapı kurmayı hedefliyorsa, dış borçlanmayı azaltacak üretim temelli bir ekonomi modeli benimsemeli, finansal kaynaklarını tüketimden çok üretime yönlendirmeli ve küresel sistem içindeki yerini yeniden tanımlamalıdır. Aksi takdirde, bu borç sarmalı içinde anti-emperyalizm yalnızca bir hayal olarak kalacaktır.
