Türkiye’de vergi adaleti yıllardır tartışma konusu olurken, 2024 yılında büyük sermaye gruplarının vergi yükümlülüklerinden nasıl kaçındığına dair yeni veriler dikkat çekiyor. Devlet, milyonlarca ücretli çalışandan yüksek oranda vergi toplarken, yüz milyarlarca lira kazanan dev şirketlerin vergi borçlarını ya erteledi ya da ciddi oranda azalttı. Üstelik bu süreçte, Türkiye’nin en zengin isimleri de milyarlarca liralık vergi yükünden kurtuldu.
Evrensel Gazetesi’nden Uğur Zengin’in haberine göre, Türkiye’de 2024 yılında toplam 2.2 trilyon TL tutarında potansiyel vergi gelirinden vazgeçildi. Borsa İstanbul’da işlem gören ve toplamda 3.6 trilyon TL gelir elde eden 100 büyük şirketin, ödemesi gereken 62.5 milyar TL’lik verginin tahsil edilmediği ortaya çıktı. Sermaye grupları, çeşitli vergi istisnaları ve teşviklerden faydalanarak vergi yükümlülüklerini minimize ederken, milyonlarca sabit gelirli çalışanın vergi yükü daha da ağırlaştı.
En Zengin 10 İsme Büyük Kıyak
Türkiye’nin en varlıklı 10 kişisine ait sekiz şirketin toplamda 18 milyar TL’lik vergi borcu ertelendi. Enflasyon karşısında eriyecek bu borçlar, şirketlerin reel olarak daha az vergi ödemesiyle sonuçlanacak.
Türkiye’nin en zengin ismi Murat Ülker’in sahibi olduğu Şok Marketler, geçtiğimiz yıl 202.1 milyar TL gelir elde ederken, 1.1 milyar TL vergi borcu ertelendi ve şirket 2024 yılında hiç vergi ödemedi. Benzer şekilde, ikinci en zengin iş insanı Cemil Kazancı’ya ait Aksa Enerji’nin 113.6 milyon TL vergi borcu ertelendi. Koç Holding’in büyük hissedarları İpek Kıraç, Rahmi Koç ve Semahat Sevim Arsel ise Ford Otosan ve TOFAŞ üzerinden toplam 4.6 milyar TL’lik vergi kıyağıyla karşılaştı.
Sasa Polyester’in sahibi İbrahim ve Ali Erdemoğlu kardeşlere ait şirketin 1.1 milyar TL vergi borcu ertelenirken, şirketin net kârı 18.2 milyar TL olarak kaydedildi. Aynı şekilde, Doğuş Otomotiv’in sahibi Ferit ve Filiz Şahenk’in de toplamda 238.8 milyon TL’lik vergi borcu ötelendi.
Kamunun Yüzde 49 Hissesi Olan Emlak Konut’un Vergisi de Silindi
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından halka arz edilerek özelleştirilen ve Sayıştay denetiminden çıkarılan Emlak Konut GYO’nun 6.9 milyar TL’lik vergi borcu da ertelendi. Şirketin hisselerinin yüzde 49’u devlete ait olmasına rağmen, kalan büyük kısmı başta ABD sermayesi olmak üzere özel sektörün elinde bulunuyor.
Ford Otosan ve TOFAŞ’a Vergi Kıyağı
Ford Otosan, 2024 yılında 594.9 milyar TL gelir ve 36.8 milyar TL net kâr elde ederken, şirketin ödemesi gereken 3.1 milyar TL’lik vergi borcu ertelendi. Ford Otosan’ın toplam ödediği vergi 1.2 milyar TL’ye düşerken, şirketin gelirine oranla ödediği vergi yalnızca yüzde 0.21 seviyesinde kaldı.
TOFAŞ ise 2024 yılında 120.2 milyar TL hasılat ve 5.2 milyar TL net kâr elde etti. Ancak şirket, sadece 1.1 milyar TL vergi öderken, 1.5 milyar TL’lik vergisi ertelendi. Böylece şirketin gelirine oranla ödediği vergi yüzde 0.97’de kaldı.
Limak’a da 401 Milyon TL’lik Vergi Kıyağı
Kamu ihaleleriyle büyüyen ve sık sık tartışmalara konu olan Limak Holding’in Doğu Anadolu Çimento şirketinin 2024 yılında 401 milyon TL’lik vergi borcu ertelendi. Şirket aynı yıl içinde 6.2 milyar TL gelir elde etti ve 2.1 milyar TL net kâr açıkladı.
Maliye Bakanlığı Küçük İşletmelere Gözünü Dikti
Devlet, büyük sermaye gruplarının vergi borçlarını ertelerken, küçük işletmelere yönelik sıkı denetim politikaları uyguluyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın özellikle falcılık, medyumluk, astroloji ve spiritüalizm gibi alanlarda çalışan kişileri gelir beyan etmeye zorladığı belirtiliyor.
Vergi adaletinin giderek bozulduğu Türkiye’de, küçük esnaf ve sabit gelirli milyonlar yüksek vergilerle karşı karşıya kalırken, büyük sermaye gruplarının vergi borçlarının silinmesi toplumsal tepkilere yol açıyor. Devletin vergi politikalarının sadece dar gelirli kesimleri değil, aynı zamanda büyük şirketleri de kapsaması gerektiği yönündeki çağrılar artarken, hükümetin bu süreçte nasıl bir adım atacağı merak konusu.
