TÜİK’in 2023 Verileri: Türkiye’de Eğitim Süresi Düşüşte

30 Eylül 2024

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023 yılına ait verilerine göre, Türkiye’de eğitim süresi beklentisi son iki yılda ciddi bir düşüş gösterdi. 2021 yılında 18,8 yıl olan Muhtemel Eğitim Süresi (MES), 2022’de 18,2 yıla, 2023’te ise 17,9 yıla geriledi. Bu düşüş, iki yıl içinde yüzde 4,78 oranında bir azalma yaşandığını ortaya koyuyor. Özellikle eğitim süresindeki bu gerileme, Türkiye’nin eğitim alanındaki bölgesel ve toplumsal farklılıklarının daha da belirginleşmesine yol açtı.

Muhtemel Eğitim Süresi Nedir?

TÜİK tarafından açıklanan MES, ilkokul çağındaki bir çocuğun, en yüksek eğitim kademesini tamamlayana kadar örgün eğitimde geçireceği süreyi ifade ediyor. Bu süre, eğitimin her kademesinde geçirilen muhtemel yılların toplamı olarak hesaplanıyor ve eğitim sisteminin genel sağlığını gösteren önemli bir veri olarak değerlendiriliyor.

Cinsiyet Bazlı Farklılıklar

Verilere göre, eğitim süresi beklentisindeki düşüş erkekler için daha keskin bir şekilde gerçekleşti. Erkeklerin muhtemel eğitim süresi 2022’ye göre yüzde 2,8 düşüşle 17,6 yıla gerilerken, kadınlarda bu süre yüzde 0,3 artış göstererek 18,4 yıl olarak hesaplandı. Bu durum, kadınların eğitimde erkeklere kıyasla daha uzun süre kaldığını ve eğitimde cinsiyet eşitliği yönünde bir ilerleme kaydedildiğini ortaya koyuyor.

İl Bazında MES Farklılıkları

İl bazında en yüksek muhtemel eğitim süresi 20,3 yıl ile İstanbul‘da kaydedildi. İstanbul’u sırasıyla Karabük (19,7 yıl), Ankara (19,6 yıl), Rize ve Erzincan (19,1 yıl) takip etti. Ancak eğitim süresi beklentisinin en düşük olduğu iller arasında Muş ve Şırnak öne çıktı; bu iki ilde eğitim süresi beklentisi sadece 14,9 yıl olarak kaydedildi. Ağrı ve Şanlıurfa illeri de sırasıyla 15,1 yıl ve 15,8 yıl ile en düşük MES’e sahip iller arasında yer aldı.

Son Beş Yılda En Büyük Artış ve Düşüş

2019-2023 yılları arasında muhtemel eğitim süresinin en fazla arttığı il Gümüşhane oldu. Gümüşhane’de MES yüzde 8,3 artış gösterirken, bu oran Hakkari’de yüzde 4,6, Van’da yüzde 2,5, Diyarbakır’da yüzde 2,1 ve Ağrı‘da yüzde 1,7 olarak kaydedildi. Buna karşılık, aynı dönemde MES’in en fazla düştüğü iller arasında Eskişehir (%10,4), Çankırı (%10,3), Yalova (%10), Antalya (%9,6) ve Muğla (%8,6) yer aldı.

Cinsiyet Eşitliği Endeksi ve Bölgesel Durum

MES kapsamında hesaplanan Cinsiyet Eşitliği Endeksi, 2023 yılında 1,05 olarak belirlendi. Bu endeks, kadınların eğitimde erkeklere kıyasla daha uzun süre kaldığını gösteriyor. Tunceli ve Iğdır illerinde endeks 1,12 ile en yüksek seviyelerde seyrederken, Çanakkale (%1,10) ve Bartın (%1,09) da yüksek cinsiyet eşitliği endeksine sahip iller arasında yer aldı. Ancak bu oran Bitlis, Şanlıurfa ve Siirt gibi illerde 0,95 ile düşük seviyelerde kaldı, bu da bu bölgelerde erkeklerin eğitimde daha fazla süre geçirdiğini gösteriyor.

Eğitimde Bölgesel ve Toplumsal Farklılıklar Derinleşiyor

TÜİK’in verileri, Türkiye’de eğitim süresi beklentisinin düştüğünü ve bu düşüşün bölgesel olarak büyük farklılıklar gösterdiğini ortaya koyuyor. Özellikle batı ve doğu illeri arasında ciddi bir eğitim süresi farkı gözlemleniyor. Ayrıca, kadınların eğitimde erkeklere kıyasla daha uzun süre kalması, cinsiyet eşitliği endeksinde kadınlar lehine bir gelişme olduğunu gösteriyor.