Sosyal Medya Bağımlılığı, Nomofobiye Yol Açıyor

5 Eylül 2023

Sosyal medya, günümüzde pek çok kişinin hayatının önemli bir parçası haline geldi. Ancak sosyal medyanın aşırı kullanımı, kişinin ruh sağlığını ve sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyebiliyor. Uzmanlar, sosyal medya bağımlılığının nomofobi adı verilen bir korkuya neden olduğunu belirtiyor.

Nomofobi, akıllı telefon veya internetten ayrı kalmaktan duyulan aşırı korku veya endişe anlamına geliyor. Nomofobik kişiler, telefonlarına sürekli bakma, şarj bitmesinden veya internet kesintisinden panikleme, telefonla uyuma gibi davranışlar sergiliyor. Bu durum, fiziksel ve psikolojik rahatsızlıklara yol açabiliyor.

Uzman Psikolog Arzu Hamurcu, nomofobinin sosyal medya ve akıllı telefon bağımlılığı olarak adlandırılabileceğini söyledi. Hamurcu, “Günümüz dünyasında aslında bilgiye ulaşmanın en hızlı yolu gerçekten de teknoloji. Bu teknolojiye bağlı olarak da sosyal medyanın kullanımı çok avantajlı ve faydalı bir yerde duruyor. Özellikle zor zamanlarda, insanların birbirine ulaşması gereken zamanlarda ya da artık dijital çağın getirdiği birçok sektörde biz sosyal medyayı gerek iş olsun, gerek kişisel noktada olsun, gerek pazarlama noktasında olsun birçok alanda kullanıyoruz ve çok da faydasını görüyoruz. Fakat artık sosyal medyanın bizim psikoloji alanında gördüğümüz bir nokta var; sosyal medya bağımlılığı. Bundan bahsedecek olursak ‘nomofobi’ diye bir şeyden bahsedebiliriz. Nomofobi dediğimiz şey akıllı cihazdan mahrum kalma korkusu, yani ulaşılabilir olmama, çevrimiçi olmama diyoruz biz buna. Herhangi bir şekilde telefonu kaybetme ya da bir anda şarjın bitmesi mesela. Bu tarz belirtiler aslında bizi nomofobiye götüren bir yerde. O yüzden sık sık telefonla uyuma ya da yatağa telefonla gitme, uyanılan anda telefona bakma, direkt bildirimleri kontrol etme gibi durumlar yaşanıyorsa nomofobiye yavaş yavaş yaklaşılıyor olabilir” dedi.

Nomofobinin belirtileri arasında sabah uyanır uyanmaz telefona bakma, akıllı telefonun olmadığı anlarda endişe ve yoksunluk hissi yaşama, gün içinde sürekli olarak akıllı telefonla meşgul olma ve gerçek dünyadan kopma, yüz yüze geldiği her an telefona yönelme dürtüsü hissetme, sanal aktiviteleri gerçek sosyal etkileşimlere tercih etme, akıllı telefonu asla kapatmamaya özen gösterme, takıntılı bir şekilde telefonu sürekli kontrol etme, uykusuzluk gibi uyku problemleri yaşama, iş, okul veya aile hayatındaki sorumluluklarda teknoloji kaynaklı aksaklıklar baş gösterme, dikkatin her zaman akıllı cihazlar nedeniyle dağınık olma ve konsantrasyonu kaybetme gibi davranışlar sayılabilir.

Nomofobinin nedenleri arasında ise teknolojiye aşırı bağımlılık, sosyal medyada ideal bir benlik kurma, sosyal medyadan gelen ödül ve zevk duygusu, sosyal medyada kendini ifade etme ve kabul görme ihtiyacı, sosyal medyada gerçek hayattan kaçma ve rahatlama arayışı, sosyal medyada bilgiye ulaşma ve güncel kalma isteği gibi faktörler yer alabilir.

Nomofobi için özel bir tedavi olmasa da, terapistler belirtilerin giderilmesi için maruz bırakma terapisi, bilişsel-davranışçı terapi veya her ikisini birden önerebilir. Bazı durumlarda, doktorlar yaşanabilecek kaygı veya depresyon belirtilerini gidermek için bir tür ilaç da reçete edebilir.

Nomofobiden korunmak için ise sosyal medya kullanımını sınırlandırmak, bildirimleri kapatmak, telefonu yatağa götürmemek, yüz yüze iletişimi artırmak, fiziksel aktiviteler yapmak, hobiler edinmek, telefonu belirli aralıklarla kapatmak veya sessize almak gibi önlemler alınabilir.