TÜİK’in yeni açıkladığı veriler, Türkiye’de doğuşta beklenen yaşam süresinin son dönemlerde hafif bir düşüş yaşadığını ortaya koyuyor. 2021-2023 istatistik döneminde yeni doğmuş bir bireyin ortalama yaşam süresi 77,3 yıl olarak hesaplandı. Bu, bir önceki dönemdeki 77,5 yıllık beklentiden biraz daha düşük. Kadınların yaşam süresinin erkeklerden uzun olduğu bilinse de, bu fark her iki cinsiyet için de az da olsa bir gerileme gösteriyor.
Kadınlar için doğuşta beklenen yaşam süresi 2021-2023 döneminde 80 yıl olarak açıklanırken, bu rakam bir önceki dönem için 80,3 yıldı. Erkeklerde ise bu süre 74,7 yıl olarak hesaplanırken, bir önceki dönem için 74,8 yıl olduğu belirtilmişti. Cinsiyetler arasındaki yaşam süresi farkı 5,3 yıl olarak kaydedildi.
Yaş Gruplarına Göre Yaşam Süresi Beklentisi
Yaşam süresi beklentisi sadece doğuşta değil, ilerleyen yaşlar için de inceleniyor. 15 yaşında bir bireyin kalan yaşam süresi ortalama 63,5 yıl olarak hesaplandı. 30 yaşında bir kişi için ise bu rakam 49,1 yıl. Kadınların erkeklerden daha uzun yaşadığı bilinen bir gerçek; 30 yaşındaki erkekler için beklenen yaşam süresi 46,6 yıl iken, kadınlar için 51,5 yıl oldu. Bu fark, özellikle kadınların daha uzun yaşadığını doğrulayan bir veri.
50 yaşındaki kişiler için yaşam süresi beklentisi ortalama 30,1 yıl olarak saptandı. Bu yaşta erkekler için kalan yaşam süresi 27,8 yıl iken, kadınlar için 32,3 yıl olarak hesaplandı. 65 yaşında ise bu rakamlar 17,4 yıl olarak tespit edilirken, erkeklerde 15,7 yıl, kadınlarda ise 19 yıl oldu.
İllere Göre Beklenen Yaşam Süresi
Tunceli, doğuşta beklenen yaşam süresi açısından Türkiye’nin lideri. Tunceli’de bu süre 80,8 yıl olarak hesaplandı. Şırnak ve Mardin de 79,7 ve 79,5 yıl ile Tunceli’yi takip eden iller oldu. Beklenen yaşam süresinin en düşük olduğu il ise 76,1 yıl ile Kilis. Kilis’i Gaziantep ve Adana izliyor.
Erkeklerde de benzer bir tablo görülüyor; Tunceli, erkeklerde beklenen yaşam süresi açısından yine birinci sırada yer alıyor. Kadınlarda ise Tunceli 83,6 yıl ile zirvede. İlginç bir şekilde Gaziantep, her iki cinsiyet için de en düşük yaşam süresine sahip iller arasında yer alıyor.
Eğitim Düzeyi ve Beklenen Yaşam Süresi
Veriler, eğitim seviyesinin yaşam süresi üzerinde doğrudan bir etkisi olduğunu da gösteriyor. Eğitim seviyesi yükseldikçe beklenen yaşam süresi de artıyor. Ortaöğretim altı eğitim seviyesindeki bireylerin yaşam süresi beklentisi, yükseköğretim mezunlarına göre daha kısa. 30 yaşındaki bir kişinin eğitim düzeyine göre beklenen yaşam süresi farkı 5 yıl civarında.
Bu veriler, eğitim seviyesinin sağlık ve yaşam kalitesi üzerindeki etkisini bir kez daha gözler önüne seriyor. Eğitim düzeyi yükseldikçe daha iyi yaşam koşulları ve sağlık hizmetlerine erişimin, daha uzun bir yaşam süresine olanak sağladığı sonucuna ulaşılabiliyor.
TÜİK’in bu verileri, hem sağlık politikalarının geliştirilmesinde hem de sosyal politikaların şekillendirilmesinde kritik bir rol oynayabilir. Özellikle iller arasındaki yaşam süresi farkları, bölgesel eşitsizliklere dikkat çekiyor ve bu farkların giderilmesi için yapılması gerekenleri ortaya koyuyor.
