Müridlerinin ‘şeyh’ olarak tanımladığı Abdülbaki Erol 74 yaşında hayatını kaybetti. Şeyhin ölümü sonrası Menzil Cemaatı yeniden tartışılmaya başlandı. Bütün tarikat ve cemaatler gibi hakkında net bilgiye ulaşmak mümkün değil. Özelikle siyaset ve ekonomi alanındaki faaliyetleri, mali kaynakları ve üyeleriyle ilişkileri büyük bir gizlilik içinde yürütülüyor.
Menzil Cemaati, Türkiye’nin en etkili ve gizemli tarikatlarından biri. Cemaatin kökeni, yapısı, siyasetle ilişkisi ve ekonomik faaliyetleri hakkında çok az bilgi var. Bu yazıda, Menzil Cemaati’nin tarihçesi, özellikleri ve Türkiye siyasetindeki rolüne dair bazı ipuçları sunmaya çalışacağız.
Menzil Cemaati’nin kurucusu ve ilk lideri Ahmed Er Rufai’dir. Er Rufai, 12. yüzyılda Bağdat’ta doğmuş ve tasavvufi bir eğitim almıştır. Er Rufai, Nakşibendi tarikatının bir kolunu oluşturan Rufai tarikatının da kurucusudur. Rufai tarikatı, zikir esnasında kendilerine acı veren davranışlarla tanınır. Örneğin, ateşe girmek, demir yutmak, yılan sokması gibi.
Er Rufai’nin ölümünden sonra, tarikatın liderliği soyundan gelenlere geçmiştir. Bu soydan gelenlerden biri de Abdülkadir Geylani’dir. Geylani, 16. yüzyılda Bağdat’ta yaşamış ve Rufai tarikatının en önemli şeyhlerinden biri olmuştur. Geylani’nin türbesi Bağdat’ta bulunur ve ziyaretçiler tarafından kutsal kabul edilir.
Geylani’nin soyundan gelenlerden biri de Abdülaziz Dabbagh’dır. Dabbagh, 18. yüzyılda Fas’ta yaşamış ve Rufai tarikatının bir başka kolunu oluşturan Dabbagh tarikatının kurucusu olmuştur. Dabbagh tarikatı, Rufai tarikatından daha sade ve içe dönük bir zikir anlayışına sahiptir.
Dabbagh’ın soyundan gelenlerden biri de İbrahim Edhem Efendi’dir. Efendi, 19. yüzyılda Şam’da yaşamış ve Dabbagh tarikatının en önemli şeyhlerinden biri olmuştur. Efendi’nin türbesi Şam’da bulunur ve ziyaretçiler tarafından kutsal kabul edilir.
Efendi’nin soyundan gelenlerden biri de Seyyid Osman Hulusi Efendi’dir. Efendi, 20. yüzyılın başlarında Adıyaman’ın Menzil köyünde doğmuş ve Dabbagh tarikatının Türkiye’deki en önemli şeyhlerinden biri olmuştur. Efendi’nin türbesi Menzil köyünde bulunur ve ziyaretçiler tarafından kutsal kabul edilir.
Efendi’nin soyundan gelenlerden biri de Abdülbaki Erol’dur. Erol, 1947 yılında Adıyaman’ın Menzil köyünde doğmuş ve babası Seyyid Osman Hulusi Efendi’nin vefatından sonra Dabbagh tarikatının Türkiye’deki liderliğini devralmıştır. Erol, Menzil Cemaati olarak bilinen bu tarikatın günümüzdeki en önemli şeyhi olmuştur.
Menzil Cemaati’nin yapısı hakkında çok az bilgi vardır. Cemaatin merkezi Menzil köyüdür ancak cemaatin üyeleri Türkiye’nin çeşitli yerlerinde yaşarlar. Cemaatin üye sayısı da kesin olarak bilinmemektedir. Bazı kaynaklar cemaatin 3 milyon civarında üyesi olduğunu iddia ederken, bazı kaynaklar bu sayının çok daha az olduğunu söyler.
Menzil Cemaati’nin siyasetle ilişkisi, 12 Eylül 1980 darbesinden sonra değişmiştir. Darbe öncesinde Menzil Cemaati, siyasetten uzak durmuş ve tarikatın iç işleriyle ilgilenmiştir. Darbe sonrasında ise Menzil Cemaati, siyasi alanda daha aktif bir rol oynamaya başlamıştır. Menzil Cemaati, darbe sonrası kurulan Milli Güvenlik Konseyi’ne yakın bir duruş sergilemiş ve darbenin meşruiyetini savunmuştur. Menzil Cemaati, ayrıca darbe sonrası yasaklanan siyasi partilerin yerine kurulan yeni partilerle de ilişki kurmuştur.
Menzil Cemaati, özellikle Refah Partisi, Fazilet Partisi, Saadet Partisi ve Adalet ve Kalkınma Partisi gibi İslami eğilimli partilere destek vermiştir. Menzil Cemaati, bu partilerin içinde yer alan bazı siyasetçilerle de yakın ilişkiler geliştirmiştir. Menzil Cemaati, siyasi alanda etkili olmak için hem şeyhin hem de müritlerin rolünü kullanmıştır. Şeyh, siyasi partilerin liderleriyle görüşmüş ve onlara tavsiyelerde bulunmuştur. Müritler ise, siyasi partilerin seçim çalışmalarına katılmış ve oy vermişlerdir.
Menzil Cemaati’nin ekonomik faaliyetleri, siyasi faaliyetleriyle paralel bir şekilde gelişmiştir. Menzil Cemaati, darbe sonrası Türkiye’de yaşanan ekonomik liberalleşme sürecinden faydalanmış ve müritlerinin girişimciliğini teşvik etmiştir. Menzil Cemaati’ne bağlı müritler, çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren şirketler kurmuş ve büyük bir ekonomik güç haline gelmiştir. Menzil Cemaati’nin ekonomik faaliyetleri arasında inşaat, tekstil, gıda, medya, eğitim, sağlık, ulaştırma, turizm gibi alanlar bulunmaktadır.
Cemaatin en büyük ekonomik kuruluşu ise Semerkant Holding’dir. Semerkant Holding, 1997 yılında kurulmuş ve yayıncılık, eğitim, sağlık, turizm, enerji gibi alanlarda faaliyet göstermektedir. Semerkant Holding’in sahibi ve yöneticisi olan Mehmet Kutlular, Menzil Cemaati’nin önde gelen isimlerinden biridir. Semerkant Holding, aynı zamanda Semerkand TV, Semerkand Radyo, Semerkand Dergisi gibi medya organlarını da bünyesinde barındırmaktadır. Semerkant Holding’in 2019 yılında 1 milyar TL ciroya ulaştığı belirtilmektedir.
Menzil Cemaati, Türkiye’de ve yurt dışında çeşitli sivil toplum kuruluşlarıyla ilişkili olarak sosyal, kültürel ve eğitim alanlarında çalışmalar yürüten bir cemaattir. Bu kuruluşlardan en önemlileri Semerkand Vakfı ve Beşir Derneği’dir.
Bu iki kuruluş, deprem, maden kazası gibi doğal veya insan kaynaklı afetlerde mağdur olan insanlara yardım ulaştırmak için hızlı ve etkili bir şekilde harekete geçmektedir. Semerkand Vakfı, aynı zamanda bağış toplama, kongre düzenleme, sohbet ve ziyaret organizasyonu gibi faaliyetlerle cemaatin yaygınlaşmasına katkı sağlamaktadır.
Beşir Derneği ise sadece Türkiye’deki ihtiyaç sahiplerine değil, dünyanın birçok ülkesindeki yardımlarda bulunmakta. Endonezya, Afganistan, Somali, Suriye, Güney Afrika, Kazakistan, Bangladeş, Kuzey Makedonya, Arnavutluk, Azerbaycan; bu ülkelerden bazılarıdır.
Cemaatin gençlik alanındaki çalışmalarını ise Gençlik Eğitim ve Kültür Konfederasyonu (GENÇKON) yürütmektedir. Bu dernek, “Son Büyük Sultan Abdülhamid Han’ı Anlamak” başlıklı konferanslar, Fetih ve Gençlik Buluşmaları, Geleneksel Çocuk İftarı, Bir Öğrenci de Sen Okut, İzci Kampları gibi projelerle gençleri eğitmeye ve kültürel mirasa sahip çıkmaya teşvik etmektedir.
Semerkand Vakfı, Beşir Derneği ve GENÇKON, Menzil grubunun lideri Erol’un vefatından sonra sosyal medya hesaplarında, Menzil Yolu imzasıyla yayınlanan taziye mesajını paylaşmıştır.
Menzil Cemaati eğitim ve sağlık sektörlerinde de özel kurumları vardır. Ayrıca hac ve umre organizasyonu yapan turizm şirketleri de cemaatin faaliyet alanları arasındadır.
NHY/ BBC Türkçe, Sözcü
- Talihsiz Anjel Hala ve Edirne Kuşatması Günleri - 29 Ocak 2025
- Bilim İnsanları, Bazı Kişilerin Neden Covid Olmadığını Buldu - 21 Haziran 2024
- Tüketicinin İyimserliği Azalıyor - 21 Haziran 2024
