Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Mayıs 2025’e ait küresel gıda fiyat endeksini yayımladı. Rapora göre, tahıl, şeker ve bitkisel yağlardaki düşüşlerin etkisiyle küresel gıda fiyatları geriledi. Ancak dünya genelindeki bu düşüş eğilimi, Türkiye’deki yüksek gıda enflasyonuyla çelişiyor. Küresel fiyatlar gevşerken Türkiye’de raflardaki fiyatların artmaya devam etmesi dikkat çekiyor.
FAO Verilerine Göre Düşüş Sürüyor
FAO Gıda Fiyat Endeksi, Mayıs ayında Nisan’a göre 1 puan azalarak 127,7 puana geriledi. Bu, yıllık bazda %8,2’lik bir düşüş anlamına geliyor. Endeks, Mart 2022’de – Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının ardından – ulaştığı rekor seviyeye göre %20’nin üzerinde bir düşüş göstermiş durumda. Özellikle mısır, şeker ve palmiye yağı gibi ürünlerdeki fiyat gerilemeleri, tereyağı ve et gibi kalemlerdeki yüksek seviyeleri dengeledi.
Türkiye’de Ters Yön: Gıda Fiyatları Yükseliyor
Türkiye ise bu küresel eğilimden ayrışıyor. TÜİK’e göre Türkiye’de gıda enflasyonu Mayıs ayında yıllık bazda %70’in üzerinde seyretmeye devam etti. Çarşı-pazar fiyatlarında hissedilen artış, özellikle dar gelirli kesimler için temel gıda maddelerine erişimi zorlaştırıyor. Peki, neden dünya genelinde gıda fiyatları düşerken Türkiye’de yükselmeye devam ediyor?
Türkiye’de Gıda Enflasyonunun Nedenleri
Uzmanlara göre Türkiye’de gıda fiyatlarının küresel eğilime aykırı şekilde yükselmesinin birkaç temel nedeni bulunuyor:
-
Kur Krizi ve İthalata Bağımlılık: Türkiye birçok tarımsal girdiyi – tohum, gübre, yem, mazot – ithal ediyor. Döviz kurundaki artış, bu ürünlerin fiyatlarını doğrudan yukarı çekiyor. Dünya fiyatları düşse bile, TL’nin değer kaybı nedeniyle ithalat maliyetleri artıyor.
-
Yüksek Üretim Maliyetleri: Elektrik, su ve işçilik gibi temel giderlerin sürekli artması, çiftçilerin üretim maliyetlerini yükseltiyor. Bu da pazara yansıyan ürün fiyatlarını doğrudan etkiliyor.
-
Tarım Politikalarının Zayıflığı: Uzun yıllardır süregelen yapısal sorunlar, çiftçilerin yeterli destek alamaması, küçük üreticilerin üretimden çekilmesi ve plansızlık gibi nedenler arzı azaltıyor. Bu da piyasada dengesizliğe yol açıyor.
-
Aracılık Zinciri ve Denetimsizlik: Üretici ile tüketici arasında çok sayıda aracı olması, ürünlerin fiyatını katlayarak artırıyor. Yeterli piyasa denetiminin yapılmaması da fiyatları kontrolsüzce yukarı çekiyor.
-
Vergi Politikaları: Gıda ürünlerinde uygulanan KDV oranları, ithalat vergileri ve lojistik masraflar da fiyatlara ek yük bindiriyor.
Küresel Normalleşmeden Türkiye Yararlanamıyor
FAO’nun verileri, dünyada gıda fiyatlarında bir dengelenme olduğunu ortaya koyarken, Türkiye’de ekonomik yönetimin bu fırsattan yararlanamadığını gösteriyor. Uzmanlar, etkili tarım politikaları, üretici destekleri ve piyasa düzenlemeleri yapılmadığı sürece Türkiye’nin gıda enflasyonuyla mücadelesinin uzun vadede daha da zorlaşabileceğine dikkat çekiyor.
Özetle, dünya genelinde düşen fiyatlar, Türkiye’deki yapısal ekonomik sorunlar nedeniyle vatandaşın sofrasına yansımıyor. Gıda krizi, yalnızca dış kaynaklı değil; içerideki sistematik problemlerin de bir sonucu olarak derinleşiyor.
- Danıştay Atatürk Orman Çiftliği’ndeki Cumhurbaşkanlığı Sarayı Kaçak İlan Etti - 16 Haziran 2025
- Artvin Merkezli Soruşturma: Gazetecilere Yönelik Baskılar Artıyor - 15 Haziran 2025
- İzmir’de Su Krizi: Tahtalı Barajı Alarm Veriyor - 15 Haziran 2025
