İşçinin milli gelirden aldığı pay düşerken şirketlerinki artıyor

25 Mayıs 2022

Türkiye’de ücretliler 2019 yılında milli gelirin yüzde 31,4’ünü alırken bu oran 2021’de yüzde 27’ye düştü. Şirketlerin milli gelirden aldığı pay ise son iki senede yüzde 42,9’dan 47’ye yükseldi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2021 yılında işgücüne yapılan ödemelerin Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’ya (GSYH) oranı son 10 senedeki en düşük oran olurken net işletme artığı/karma gelirin oranı ise en yüksek seviyeyi gördü.

TÜİK’in resmi verileri son yıllarda emekçilerin giderek fakirleştiğini; sermayenin ise giderek kazancını artırdığını gösteriyor. Kamuoyunda milli gelir olarak bilinen GSYH’nin nasıl bölüşüldüğüne dair veriler bunu ortaya koyuyor.

Gelir yöntemiyle gayrisafi yurt içi hasıla hesaplamalarına göre 2021 yılında işgücü ödemeleri 1 trilyon 949 milyar 628 milyon lira oldu. Aynı dönemde GSYH ise 7 trilyon 209 milyar 40 milyon gerçekleşti. Buna göre işgücü ödemelerinin milli gelire oranı yüzde 27 oldu. Bu oran 2020’de yüzde 29,4; 2019’da ise yüzde 31,4 olmuştu. Bu sayılar işçilerin milli gelirden aldığı payın Covid-19 salgını döneminde belirgin şekilde düştüğü anlamına geliyor.

2021 yılında net işletme artığı/karma gelir ise 3 trilyon 388 milyar 916 milyon TL oldu. Böylece milli gelirin neredeyse yarısı şirketlere gitmiş oldu. Net işletme artığı/karma gelirinin GSYH’ye oranı yüzde 47 olurken bu pay 2020’de yüzde 43,8 ve 2019’da yüzde 42,7 seviyesinde gerçekleşmişti.

İşçilerin payı son 10 yıldaki en düşük seviyeyi gördü
2012-2021 yılları arasında işgücü ödemelerinin GSYH’ye oranına bakıldığında 2021 yüzde 27 ile en düşük seviye olarak kayıtlara geçti. 2012’de bu oran yüzde 27,7 idi.

İşçilerin payı azalırken net işletme artığı/karma gelir ise son 10 yılın zirvesini gördü. 2021’deki yüzde 47’lik oran 2012’den bu yana en yüksek oran olarak ölçüldü. 2012’de şirketlerin payı yüzde 45,9 olmuştu.

Türkiye’nin milli geliri ne kadar?

Peki, Türkiye’nin milli geliri son 20 senede nasıl seyretti? 2002’de 240,2 milyar Amerikan doları olan GSYH 2021’de 806,8 milyar dolar gerçekleşti. Uluslararası Para Fonu’nun Nisan 2022 tahminine göre Türkiye’nin 2022’deki milli geliri 692,4 milyar dolara düşecek.

IMF’nin tahmini doğru çıkarsa Türkiye’nin GSYH’si 2007 seviyelerine inmiş olacak. Öte yandan, Türkiye’nin dünya ekonomisinden aldığı pay 1980’de yüzde 0,86 iken bu oran 2021’de yüzde 0,84’e düşyü. Bu pay IMF’nin tahminine göre 2022’de yüzde 0,67’ye kadar gerileyecek.