Oslo – Norveç’in dünyanın en büyük devlet varlık fonu, İsrail’de faaliyet gösteren 11 şirketteki yatırımlarını savaşın devam ettiği Gazze’de yaşanan son gelişmelerin ardından satışa çıkaracağını duyurdu. Fonun yöneticisi Nicolai Tangen, kararın “olağanüstü koşullar” nedeniyle alındığını ve Gazze’de yaşanan insani krizin derinliğine dikkat çekti.
Norveç Varlık Fonu, yaklaşık 1,9 trilyon dolar (1,6 trilyon euro) büyüklüğünde portföyüyle küresel piyasaların önemli oyuncularından biri konumunda bulunuyor. Fonun yatırımları dünya genelinde 8.600’den fazla şirkete yayılmış durumda.
İsrail’deki Yatırımlar Gözden Geçirildi
Norveç medyasının ve özellikle Aftenposten gazetesinin 4 Haziran’da ortaya çıkardığı habere göre, fon 2023 yılında İsrail merkezli Bet Shemesh Engines Holdings şirketine yatırım yapmıştı. Bu şirket, İsrail yapımı savaş uçaklarının motorlarına yönelik parçalar üretiyor. İsrail’in Gazze’deki saldırılarını artırdığı dönemde fonun bu şirketteki payını artırdığı ortaya çıkmıştı.
Norveç Başbakanı Jonas Gahr Store, söz konusu haberlerin ardından Maliye Bakanı’na Norges Bank’a (Norveç Merkez Bankası) fonun yönetim ve yatırım politikalarını gözden geçirme talimatı verdi. Norges Bank, bu talep doğrultusunda “fonun İsrail’deki yatırımlarını ve fon yönetim yetkisinin uygulanmasını” yeniden değerlendireceğini ve gerekli gördüğü önlemleri 20 Ağustos’a kadar raporlayacağını açıkladı.
Yatırımların Sınırlandırılması ve Satış Kararı
2025’in ilk yarısında fonun İsrail’de 61 şirket payı bulunuyordu. Bunlardan 11’i, Maliye Bakanlığı’nın belirlediği “referans endeks” kapsamında değildi. Norges Bank, geçen hafta aldığı kararla referans endeks dışında kalan İsrail şirketlerindeki tüm yatırımlarını “mümkün olan en kısa sürede” satma kararı aldı.
Bundan sonra Norveç Varlık Fonu’nun İsrail’deki yatırımları yalnızca referans endekste yer alan şirketlerle sınırlı olacak. Bu adımın, etik denetim kurulunun izlediği şirket sayısını azaltacağı ve portföy yönetimini kolaylaştıracağı bildirildi. Ayrıca, İsrail yatırımları fon tarafından dış yöneticilere devredilmek yerine iç yönetim birimine alınacak.
Etik ve Hukuki Değerlendirmeler
Fon, 2020’den beri savaş ve çatışmalarla ilişkili şirketlere yönelik özel bir dikkat gösterdiğini ve bu kapsamda 60’tan fazla şirketle temas kurduğunu açıkladı. Bunların 39’u doğrudan Batı Şeria ve Gazze ile bağlantılı. Sonbahar 2024’te İsrail şirketlerine yönelik takip yoğunlaştırıldı ve bir dizi şirkette yatırımlar satıldı.
Başbakan Store, fonun hızlı hareket etmesini olumlu karşıladı ve “Fonun etik ilkeleri, uluslararası hukuku ihlal eden devletlerin faaliyetlerine destek veren şirketlere yatırım yapılmamasını öngörüyor” dedi. Store, İsrail’in Gazze’de yürüttüğü savaş ve Batı Şeria’daki işgal faaliyetlerine katkı sağlayan şirketlerde fonun pay sahibi olmamasını vurguladı.
Norveç Emeklilik Fonu KLP’den Benzer Adım
Norveç’in diğer büyük emeklilik fonlarından KLP ise, Gazze’de kullanılan askeri insansız hava araçlarının (drone) bileşenlerini üreten İsrail şirketi NextVision Stabilized Systems Ltd.’yi portföyünden çıkardığını açıkladı. KLP, bu şirketin “insan hakları ihlallerine doğrudan katkıda bulunduğu” gerekçesiyle yatırımlarını sonlandırdı.
Norveç Varlık Fonu’nun İsrail’deki yatırımlarını gözden geçirerek bazılarını elden çıkarması, küresel finans piyasalarında etik yatırım ve savaşın ekonomik boyutuna yönelik artan duyarlılığın önemli bir yansıması olarak görülüyor. Fonun 20 Ağustos’a kadar yapacağı değerlendirme, diğer yatırımcılar için de örnek teşkil edebilir.
- NHY / Le Monde, AFP / Oslo
- Dünyanın En Büyük Varlık Fonu Norveç, İsrail’deki 11 Şirketteki Paylarını Satacağını Açıkladı - 12 Ağustos 2025
- Gazetecilere Artan Tehdit: Gazze’de El Cezire Muhabirinin Ölümü Kanlı Çatışmanın Ciddiyetini Gösteriyor - 12 Ağustos 2025
- Edirne ve Çanakkale’de Orman Yangınlarına Tüm İmkanlarla Müdahale: Yerel Yönetimlerden Yoğun Seferberlik - 12 Ağustos 2025
