Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi 

Uluslararası insan haklarının geliştirilmesinde eğitimcilere düşen en önemli görev, insan haklarının geliştirilmesini sağlayacak ortamların oluşturulmasına yardım etmek ve öğrencilere dünyadaki diğer insanların haklarıyla kendi haklarının nasıl iç içe girmiş olduğunu göstermektir.

Demokrasi, Yunanca “halk” kelimesinin karşılığı olan “Demos” ile “idare” kelimesinin karşılığı “Kratos” kelimelerinden meydana gelen bir terimdir. Halkın kendi idaresine yön verebileceği bir idare şekli olarak ifade edilmiştir. Terminolojide bu karşılığı bulan demokrasi T.C Anayasasının değişmez hükmü olarak kabul edilmiştir.

Demokrasi sadece bu kısa tanımla ifadesini bulmaz, unsurları, ilkeleriyle varlığını gösterir ve pratiğini bulur. Bu unsurlar; Eşitlik, Halk egemenliği, Özgürlük, Güçlerin ayrılığı ilkesi, Siyasi partiler, Baskı grupları, Parlamento ve Seçimdir.

Demokrasilerde tüm yurttaşlar yasalar karşısında eşit haklara sahiptir. Hiçbir kişiye, zümreye ve gruba ayrıcalık tanınmaz.

Demokrasilerde yönetenler halkın seçimiyle işbaşına gelirler ve halkın isteklerine uygun hizmet verirler. Hizmet etmedikleri takdirde yine halk tarafından yönetimden uzaklaştırılırlar.

Demokrasilerde bireylerin yasaların kendilerine tanıdığı hakları özgürce kullanma hakları vardır. Seçme ve seçilme hakkı, Düşünme ve inanç hakkı, Çalışma, Seyahat etme… V.b haklar.

Demokrasilerde Yasama, Yürütme ve Yargı güçleri birbirinden bağımsız organlarca gerçekleşir.

Demokrasi çok sesli devlet sistemidir. Farklı görüş ve düşünceleri yansıtan Siyasi partiler demokrasinin vazgeçilmez unsurudur.

Demokrasilerde Baskı grupları vardır. Baskı grupları(STK) sivil toplumu oluşturmanın temel işlevidir. Belli çıkarlar etrafında birleşen insanların hükümeti ve çıkarlarını zedeleyen güçleri etkilemek için oluşturdukları örgütlemeler baskı gruplarını doğurur.(Sendika, Dernek, Baro, Birlik… v.b)Baskı grupları(STK), kendi aralarında işbirliği yaparak boykot, miting ve grev yaparlar.

Demokrasilerde halkın gerçek temsilcilerinden oluşan ve yasama gücünü temsil eden Parlamento vardır. Parlamento, yasama yetkisini belli bir süre toplumsal düzeni korumak, sürdürmek ve geliştirmek için elinde tutan organdır.

Demokrasinin özünü oluşturan temel unsurlardan birisi de seçimdir. Seçim; halkın kendi egemenliğini belirli bir süre için yasalar doğrultusunda kullanmak üzere yetkili organlar belirlemek amacıyla oy kullanmasıdır. Demokrasilerde seçim, gizli oy açık tasnif ilkesine göre yapılır. Seçim sonucunda her siyasal parti ve bağımsız adaylar aldıkları oy oranında Parlamentoda temsil hakkı bulurlar.

Yukarıda verilen bilgilerle bağlantılı olarak, insan hakları ve demokrasi eğitiminin dayandığı ilkeler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

Tüm öğretim kurumlarında, insan hakları ve demokrasi eğitimine büyük bir önem verilmeli ve bu eğitim teşvik edilip sürekli denetlenmelidir. İnsan hakları ve demokrasi eğitimi gerçek yaşamla, yani, okulun yakın çevresi ve uzak çevresi ile bağlantı halinde olmalıdır. Öğrencilerin temel haklar ve bu alanda kullanılan terminoloji hakkında temel bir bilgi düzeyine sahip olmaları sağlanmalıdır.

Öğrencilerin tek tek ve toplu olarak tutum ve davranışlarında değişme meydana getirilmeye çalışılmalıdır. Öğrencilerde insan hakları, barış ve kalkınma adına, ileride aktif olarak toplum yaşamında etkinliklerde bulunabilecek potansiyel oluşturmalıdır.

Eğitimin her aşamasında Uluslararası bir görüş açısı geliştirmek, Diğer milletlerin ve uygarlıkların değerlerine ve yaşam biçimlerine saygı ve anlayış duygularını geliştirmek, Karşılıklı ve evrensel bağımlılık bilincini oluşturmak, Başkalarıyla iletişim yeteneğini geliştirmek, Haklar bilinci yanında ödevler bilincini de oluşturmak, Uluslararası dayanışma ve işbirliğinin zorunlu olduğunu göstermek, Toplumun, ülkenin ve dünyanın sorunlarına çözüm bulma isteği geliştirmek temel amaç olmalıdır.

 

Arslan ÖZDEMİR