Bonobo dişileri, sosyal statülerini gruplar oluşturarak güçlendiriyor. Bonobolar, doğada büyük gruplar halinde yaşarlar ve bu, elbette zaman zaman çatışmalara yol açar. Ancak, araştırmacılar, fiziksel olarak zayıf olan dişilerin bu çatışmalarla nasıl başa çıktıklarını gözlemlediklerinde şaşırtıcı bir bulguya ulaştılar.
Birlikten Güç Doğar: Dişilerin Güç Birliği
Bonobo dişileri, gruplar halinde birleşerek, erkek bonoboları kontrol altına almayı başarıyor. Diğer türlerin aksine, dişi bonobolar fiziksel olarak erkeklerinden daha küçük ve zayıftır. Ancak, bu fiziksel dezavantaja rağmen, gruplar halinde bir araya gelen dişiler, erkeklerin güç kullanımına karşı koyabiliyorlar. Harvard Üniversitesi’nden araştırmacı Martin Surbeck, bu durumu şu şekilde açıklıyor: “Dişilerin birbirlerine destek vererek, sosyal statülerini aktif olarak iyileştirebildikleri oldukça ilginç bir bulgu.”
Surbeck ve ekibi, bu davranışları “Communications Biology” dergisinde yayımladıkları bir çalışmada detaylı olarak incelediler. Ekip, dişilerin sıkça grup halinde bir araya geldiğini ve buna koalisyonlar adını verdiklerini gözlemledi.
Koalisyonlar, Dişi Bonoboları Yükseltiyor
Araştırmalarına göre, dişiler daha sık bir araya geldiklerinde, genellikle grup içinde daha yüksek bir rütbeye sahip oluyorlardı. Bu durum, dişilerin koalisyonlar kurarak erkeklere karşı güç kazandığını gösteriyor. Çalışmaya göre, bu dişi koalisyonlarının %85’inde, erkek bonobolar saldırıya uğruyordu.
Bu gözlem, araştırmacılar için şaşırtıcıydı çünkü erkek bonobolar, dişilerden genellikle daha büyük ve daha güçlüdür. Dolayısıyla, çoğu türde olduğu gibi, erkeklerin toplulukta egemen olması beklenirdi. Ancak, Bonobo dişileri durumun tam tersini oluşturuyor. Araştırmaya göre, dişi bonobolar, erkeklerden daha yüksek bir statüye sahip. Onlar, genellikle yiyecek dağılımı üzerinde kontrol sahibi olup, üreme zamanlarını da belirlerler. Ancak, şimdiye kadar, bu durumun neden böyle olduğu tam olarak anlaşılmamıştı.
Dişi Koalisyonları ve Çığlıklarla Güçlü Direniş
Hayvanların, birbirleriyle akraba olmayan ve aynı ortamda büyümeyen bireylerle koalisyonlar kurması, doğada oldukça nadir bir durumdur. Ancak Bonobolar arasında bu tür grupların aniden ve oldukça dikkat çekici bir şekilde oluştuğu gözlemlenmiştir. Bunun bir örneği, bir erkeğin yavrulara saldırması olabilir. Ancak, bazen grupların oluşmasının tetikleyici nedeni gözlemciler için anlaşılması zor olabiliyor.
Araştırma ekibi, grup oluşturma sürecinin çoğunlukla büyük bir gürültüyle başladığını ifade ediyor. Grubun oluşturduğu gürültü o kadar yüksek olur ki, kulaklarınızı kapatmak zorunda kalabilirsiniz. Bonobo dişileri, erkekleri ağaçlardan kovalar ve bazen bu kovalamacalar ölüme bile yol açabilir. Araştırmanın başındaki Barbara Fruth, bu durumu şu şekilde tanımlıyor: “Bir erkek, bağırarak kovalanır ve dişi bonoboların çığlıkları o kadar yüksek olur ki, kulaklarınızı tutmak zorunda kalırsınız.”
Bonoboların İnsanla Olan Yakın İlişkisi
Bonobolar, insanlar için oldukça yakın bir akraba türü olarak bilinir. Sadece Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde serbestçe yaşamaktadırlar. Araştırma ekibi, çalışmalarında, altı farklı doğal bonobo topluluğundan 30 yıl boyunca toplanan verileri inceledi. Ekip, 1800’ün üzerinde erkek ve dişi arasındaki çatışmayı gözlemledi ve bunlardan yaklaşık 1100’ünde dişi bonobolar galip geldi.
Surbeck, bu bulguyu şöyle özetliyor: “Bize göre, bu araştırma, dişi dayanışmasının erkek egemen güç yapıları üzerinde tersine bir etki yapabileceğini gösteren ilk somut kanıt.”
Dişi Dayanışmasının Evrensel Gücü
Barbara Fruth, bonobo dişilerinin neden böyle bir dayanışma sergilediğini hâlâ anlamadıklarını belirtiyor: “Neden dişi bonobolar bir araya geliyorlar, bunu belki de asla bilemeyeceğiz. Ama bu benim için büyük bir umut ışığı: Çünkü bizim en yakın canlı akrabalarımızın dişilerinin, erkeklere karşı güç kazanmak amacıyla birlikte hareket etmeleri, evrimsel bir bağlamda çok önemli bir mesaj taşıyor.”
Bu çalışma, bonobo dişilerinin, güçlü erkek egemen yapılarla mücadele etmek için dayanışma içinde nasıl stratejiler geliştirdiklerini ve bunun sonuçlarını ortaya koyuyor. Dişi dayanışması, sadece bonobolar için değil, aynı zamanda sosyal yapılar ve güç ilişkileri açısından evrimsel bir bakış açısı sunuyor.
- NHY / ntv.de
