Erkek cinsiyetini belirleyen Y kromozomunun geleceği yeniden bilim gündeminde. Bazı araştırmacılar kromozomun milyonlarca yıl içinde işlevini yitirebileceğini savunurken, diğerleri bunun abartılı bir senaryo olduğunu ve Y’nin tahmin edilenden daha kararlı olduğunu öne sürüyor.
Bilim Dünyası İkiye Bölünmüş Durumda
Y kromozomunun evrimsel kaderi, yıllardır genetik araştırmaların en tartışmalı başlıklarından biri olmayı sürdürüyor. İlk bulgular, kromozomun tarih boyunca önemli ölçüde gen kaybettiğini ve mevcut seyrin sürmesi halinde uzun vadede işlevsiz kalabileceğini gösteriyordu.
Evrimsel biyolog Jenny Graves’e göre Y kromozomunun tarihsel erimesi, geleceğe dair kaygıları haklı kılıyor. Graves, “Eğer kayıp oranı benzer şekilde devam ederse, uzun vadede Y’nin görevini sürdürememesi teorik olarak mümkün” değerlendirmesinde bulunuyor.
Bu görüşe karşın Y kromozomunun kararlılığını öne çıkaran bilim insanları da var. MIT’den genetikçi Jenn Hughes ve ekibi, özellikle primat verilerinin kromozomun sanıldığı kadar kırılgan olmadığını gösterdiğini belirtiyor.
Diğer Türlerde Sistem Nasıl İşliyor?
Bazı kemirgen ve memeli türlerinde Y kromozomunun tamamen ortadan kalktığı biliniyor. Buna rağmen bu türler, cinsiyet belirleme işlevini alternatif genetik mekanizmalarla sürdürüyor. Uzmanlara göre bu örnekler, insan evriminde “zorunlu bir Y bağımlılığı” olup olmadığına dair önemli sorular ortaya koyuyor.
Bilim insanları, bu türlerin insanla doğrudan kıyaslanamayacağı uyarısını yapıyor. İnsan türünde cinsiyetin belirlenmesi hâlâ X ve Y kromozomlarının stabil çalışmasına dayanıyor; mevcut kanıtlar, kısa vadede dramatik bir değişimin mümkün olmadığını gösteriyor.
Gen Kaybı Düz Bir Çizgi İzlemiyor
Son dönem araştırmaları, Y kromozomundaki erimenin sabit ve doğrusal bir süreç olmadığını ortaya koydu. Gen kaybı dönem dönem hızlanıyor, yavaşlıyor veya tamamen duruyor. Bu nedenle kromozomun geleceğine dair öngörüler, önceki varsayımlara kıyasla daha belirsiz hale geliyor.
Uzmanlar, Y kromozomunun geleceğini kesin biçimde belirlemenin kısa vadede mümkün olmadığını vurguluyor. Çok daha kapsamlı, türler arası karşılaştırmalı ve uzun dönemli genetik veriye ihtiyaç olduğu belirtiliyor. Bu nedenle tartışmanın bilim gündeminde daha uzun süre kalacağı öngörülüyor.
- NHY /Science Alert, MIT Genetics Lab açıklamaları, Jenny Graves araştırmaları
- Meclis’e Sunulan Dokunulmazlık Dosyaları Siyasi Gerilimi Tırmandırıyor - 12 Aralık 2025
- Tanrıkulu’ndan “Yeşil” Çıkışı: Devlet, 30 Yıllık Karanlık Mirasla Yüzleşecek mi? - 12 Aralık 2025
- İmamoğlu’ndan Sert Savunma: “Bu Zihniyet Yassıada’yı Yeniden Kuruyor, Tarihe Kara Leke Olarak Geçtiniz” - 12 Aralık 2025
