Türkiye’de İş Cinayetleri Can Yakarak Atıyor

1 Haziran 2023

Türkiye’de iş cinayetleri, her yıl binlerce emekçinin hayatını kaybettiği bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. İş cinayetleri, en çok inşaat, madencilik, tarım ve ulaştırma sektörlerinde yaşanıyor. Bu sektörlerde çalışan işçiler, güvencesiz çalışma koşulları, yetersiz iş güvenliği önlemleri, denetimsizlik ve sendikasızlık gibi nedenlerle hayati tehlike altında bulunuyor.

Yıllara göre iş cinayetleri sayısında artış gözleniyor. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG) verilerine göre, AKP’nin 20 yıllık iktidarı döneminde en az 30 bin 224 işçi iş cinayetlerinde can verdi. 2022 yılında ise en az 1843 işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. Bu rakamlar, Türkiye’nin işçi ölümlerinde Avrupa’da birinci, dünyada üçüncü sırada olduğunu gösteriyor.

Son yıllarda ise iş cinayetleri daha da vahim boyutlara ulaştı. Özellikle pandemi sürecinde işçilerin sağlığı ve güvenliği hiçe sayıldı. İSİG verilerine göre, 2020 yılında en az 2420 işçi Covid-19 dahil olmak üzere iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi. 2021 yılının ilk on bir ayında ise en az 1658 işçi hayatını kaybetti. Bu rakamların resmi olmayan ve kayıt dışı kalan çok daha fazla iş cinayeti olduğunu da unutmamak gerekir.

İş cinayetleri sadece rakamlardan ibaret değildir. Her bir rakamın arkasında bir insan, bir aile, bir hayal vardır. Türkiye’de yaşanan iş cinayetleri arasında bazıları toplumsal hafızaya kazındı.

Türkiye’de iş cinayetleri özellikle hangi sektörlerde gerçekleşiyor?

İSİG Meclisi’nin raporuna göre, 2021 yılının ilk 10 ayında en fazla iş cinayeti yaşanan sektörler şunlardır:

Tarım, orman: 287
İnşaat, yol: 236
Taşımacılık: 184
Ticaret, büro, eğitim: 152
Belediye, genel işler: 117
Metal: 108
Madencilik: 66
Enerji: 57
Tekstil: 54
Sağlık: 47

Bu sektörlerde çalışan işçilerin çoğu sendikasız, güvencesiz ve kayıt dışıdır. Ayrıca meslek hastalıkları ve yaralanmalar da iş cinayetleri sayısını artırmaktadır.

Yıllara göre artış ne oranda gerçekleşiyor?

Türkiye’de iş cinayetleri son 20 yılda artan bir eğilim göstermektedir. AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılından bu yana en az 30 bin 224 işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirmiştir. Bu sayı her yıl yaklaşık bin 500 civarındadır. Ancak bazı yıllarda bu sayı daha da yükselmiştir. Örneğin:

2010 yılında Soma maden faciasında 301 madenci öldü.
2014 yılında Ermenek maden faciasında 18 madenci öldü.
2015 yılında Torunlar Center inşaatında asansör kazasında 10 işçi öldü.
2016 yılında Çorlu tren kazasında 25 kişi öldü.
2018 yılında Ankara’da hızlı tren kazasında 9 kişi öldü.
2021 yılında Amasra maden faciasında 11 madenci öldü.

Bu oran son yıllarda nasıl gerçekleşti?

Türkiye’de iş cinayetleri son yıllarda azalmış gibi görünse de bu durum gerçeği yansıtmamaktadır. Çünkü pandemi nedeniyle birçok sektörde çalışma durmuş veya azalmıştır. Ayrıca resmi veriler iş cinayetlerini eksik veya yanlış göstermektedir. Örneğin:

SGK verilerine göre, 2020 yılında sadece 882 iş kazası ölümü gerçekleşmiştir. Oysa İSİG Meclisi verilerine göre bu sayı en az bin 907’dir.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verilerine göre, Ocak-Eylül 2021 döneminde sadece 941 iş kazası ölümü gerçekleşmiştir. Oysa İSİG Meclisi verilerine göre bu sayı en az bin 363’tür.