Reuters haber ajansı, Türkiye’nin geçtiğimiz yıl Türk Lirası’nda yaşanan kriz sebebiyle enerji şirketleri tarafından ödenemeyen 13 milyar dolarlık kredi için kurtarma planı üzerinde çalıştığını iddia etti. Reuters’ın haberine göre bazı bankalar hükümetin bazı güvenceler ve elektrik fiyatlarına zammı kabul etmesini talep ediyor.
Reuters haber ajansına konuşan 10’dan fazla bankacı, yatırımcı, danışman ve şirket yöneticisine göre, Ankara ödenemeyen borçların bilançolardan silinmesi ve bunların fon olarak tanımlanması aşamasında sert kayıp yaşanmasını önleyecek ve birkaç yıl sonra da bu fonların yabancı yatırımcılara satılmasına imkan tanıyacak bir yasal düzenleme üzerinde çalışıyor.
Türkiye’nin resesyondan çıkabilmek ve Türk Lirası’nda yeni bir satış dalgasını durdurmak amacıyla büyük ancak sorunlu emlak ve inşaat sektörlerinin onarılması dahil olmak üzere atılması gereken adımlardan birini attığı dönemde ekonomi için riskler fazla.
Türkiye’nin enerji sektörünü kurtarma planını ne kadar hızlı ve güvenilir şekilde uygulayacağı, Ortadoğu’nun en büyük ekonomisinin Türk Lirası’nı dengeleyip yeniden büyümeye başlayıp başlamayacağını ya da yatırımcıların güvenini kazanmayı başaramayıp diğer gelişmekte olan piyasaları de etkileyecek bir başka krizle karşı karşıya kalıp kalmayacağını belirleyebilir.
Cerberus Capital Management ve KKR gibi büyük yabancı yatırımcılar bu ucuz portföyleri satın almak amacıyla İstanbul’a temsilcilerini gönderdi. Reuters haber ajansına konuşan ancak isimlerini vermek istemeyen kişilere göre hükümetse Türk bankalarına bu planı kabul etmeleri konusunda baskı uyguluyor.
Söz konusu planla ilgili görüşmelere katılan bir bankacı Reuters haber ajansına “Bankaların sadece birkaçı süreci ilerletiyor, bazıları ise ciddi dezavantaj görüyor ve o nedenle bunun bir parçası olmak istemiyorlar” diyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hükümetinin kısa vadede öncelikli hedeflerinden biri kredilerin serbest bırakılması. Bazı Türk bankaları bunu nihai kurtarma planının kayıplarını sınırlandıracağının bir işareti olarak algıladı.
Sürecin aceleye getirilmemesi Goldman Sachs, Deutsche Bank ve Bain and Cerberus gibi yatırımcılarla Perşembe günü İstanbul’da yapılan toplantıda aşikardı. Bu yapılan toplantıya katılan 3 katılımcı Türk bankacıların performans gösteremeyen kredilerini satmak konusunda acele etmediğini belirtti.
Hükümette şimdiye kadar söz konusu planla ilgili geçtiğimiz ay ödenemeyen enerji kredileri için bilanço dışı fonların oluşturulacağını ve bundan ayrı olarak da devlet bankalarına 4,9 milyar dolar sermaye aktarılacağını söyleyen Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın geçtiğimiz ay açıkladığı plan dışında bir açıklama yapmış değil.
Geçtiğimiz hafta Garanti Bankası yöneticisi Ebru Edin yeniden yapılandırılması gereken krediler için 12-13 milyar dolar bir bedel biçmiş ve bunları da şemsiye bir fon tarafından denetleneceğini söylemişti. Bazılarına göre bu rakam çok daha yüksek.
İki kaynak Reuters’a yaptığı açıklamada Berat Albayrak ve diğer Hazine Bakanlığı yetkililerinin yaptıkları çalışmayı Nisan ayında yapılan bir toplantıda üst düzey bankacılara sunduklarını belirtti.
Reuters haber ajansına konuşan iki kaynağa göre, bu kapsamda hükümet de bankaların talep ettiği kadar olmasa da elektrik fiyatlarında bir miktar zam yapacak ve fonların fonu olarak adlandırılan denetim fonu ekonomi ve enerji toparlanmaya başladığında olası bir satış için doğalgaz ve kömür santrallarına havuz kaynak sağlayacak şekilde yapılandırılacak.
Haberle ilgili yorum yapmayan Maliye ve Hazine Bakanlığı kurtarma planının bu yaz başına kadar ayrıntılandırılmasını ummuştu ancak planla ilgili görüşmelere katılan çok sayıda kaynak bu takvimin aşırı iyimser olduğu kanısında.
Bunun sebeplerinden biri de kredilerin nasıl parselleneceği, fonlanacağı ve hukuki olarak korunacağı konusunun yanı sıra hükümetin enerji fiyatlarında 23 Haziran’da tekrarlanacak İstanbul Belediye Başkanlığı seçimleri öncesinde zamma ne kadar hazır olduğu ve Ankara’nın ne kadar risk alabileceği konusunda soru işaretleri bulunuyor.
Reuters haber ajansına konuşan bir diğer bankacı “Fon konusunda çalışmaların bir ay içinde tamamlanabileceği konuşuldu. Ancak bankalar bazı başka regülasyonlara ihtiyaç duydu ve şu anda da bu görüşülüyor” dedi.
4 senaryo gündeme geldi
Türkiye’nin ekonomik sorunlarının temelinde Erdoğan döneminde inşaat kaynaklı bir patlamaya yol açan uzun süreli ucuz yabancı yatırım yer alıyor. Geçtiğimiz yıl Türk Lirası’nın çökmesiyle birlikte şirketler borçlarını ödeyemediler ve bunun sonucunda da kredileri veren kreditörler zor durumda kaldı.
Türkiye’nin bankacılık sektöründeki 400 milyar dolarlık kredinin sadece 16 milyar dolarlık kısmı Mart ayı itibariyle yeniden yapılandırıldı. Bazı analistler NPL oranının yıl sonuna kadar iki katına çıkmasını ve yüzde 8’e dayanmasını bekliyor.
2017 yılından bu yana dolar karşısında değerinin yüzde 40’ını kaybeden Türk Lirası’nda düşüşün devam etmesi doğalgaz ve kömür şirketlerini kurtarma planını daha da aciliyetli hale getirdi. Şirketler son 10 yıl içinde yaklaşık 70 milyar dolarlık döviz cinsinden kredi aldı ve bunun üçte biri geri ödendi.
Krediler Türkiye’de 2007 ve 2017 yılları arasında neredeyse iki katına çıkan elektrik üretim kapasitesini ve şebekelerin özelleştirilmesini finanse etti. Ancak Reuters haber ajansına konuşan kaynaklara göre son 5 yıl içinde talebin azalması ve dolar cinsinden fiyatlarda yaşanan yüzde 40 oranında düşüş çok sayıda doğalgaz ve kömür santrallarını zor durumda bıraktı.
Söz konusu kurtarma planının kısa vedede Türkiye’nin 156 milyarlık yıllık bütçesinde etkisinin ne olacağı net değil. Bunun sebebi de kısmen şirketlerin çoğunun özel olması. Fitch Ratings’in yönetici direktörü ve Türkiye ekibinin başındaki Edward Parker “Bankalardan batık ya da ödenmeyen krediler konusunda bedavadan bir şey almak mümkün değil” diyor.
Edward Parker bankaların yeniden sermayeleştirmeye gerek duyması halinde bunun maliyeti olsa bile ekonomi için olumlu bir şey olduğunu söylüyor. Parker “İşin kötü tarafı şu. Eğer bu işin büyük maliyeti olursa o zaman devlet kredileri üzerinde bunun etkisi olabilir” diyor.
Reuters haber ajansına konuşan iki kaynağa göre, Berat Albayrak’ın geçtiğimiz ay sunduğu plan bu yıl başında yapılan görüşmelerde şirket yöneticileri ve bankacılar tarafından gündeme getirilen dört olası seçeneğe dayanıyor.
Enerji fiyatlarında zam yapılması ve kredilerin bankalarda bekletilmesi seçeneğini kreditörlerin, santralların devlet himayesindeki elektrik üreticisine devredilmesi seçeneğini de hükümetin reddettiği belirtiliyor.
Reuters haber ajansına konuşan iki kaynaktan birisi Hazine Bakanlığı yetkililerinin enerji fiyatlarında zam seçeneğini şimdi Ak Parti’nin Ankara ve İstanbul’daki şok yenilgisinin ardından tekrarlanması kararlaştırılan 31 Mart yerel seçimleri bitene kadar sıcak bakmadığını belirtti.
Bankalar fiyatların yükseltilmesinin sorun yaşayan doğalgaz ve kömür santrallarının yeniden gelir elde etmeye başlaması için tek yöntem olduğunu savunuyor.
Görüşmelere ilişkin bilgisi olan kişilerden biri “Bankalar ellerinde santral olsun istemiyor. Çünkü santralları satmanın zor olacağı kanısındalar. Hükümet de yükün paylaşılmasının sorumluluğunu taşımak istemiyor” diyor.
Söz konusu kurtarma planının karşı karşıya olduğu engellerden birisi bankaların sorunlu kredileri satmasına imkan tanıyacak yasal düzenlemeye ihtiyaç duyulması.
Reuters’a konuşan üç kaynağa göre değerlendirilen değişikliklerden biri kreditörlerin silinen borçları vergiden düşmesini sağlayacak yasal bir düzenleme.
Ankara aynı zamanda şirketleri ve bankaları kayıpların tanınmasına zorlayacak başka seçenekleri de değerlendirmek zorunda kalabilir. Reuters’a konuşan bankacılar ve danışmanlar bu yasal düzenlemelerin yapılmasının en az birkaç ay alacağı görüşünde.
Bir kaynak “Haziran ya da Temmuz ayında uygulayabilecekleri bir plan olduğunu sanmıyorum” dedi. Bir başka kaynak da bankaların tek bir yıl içinde kredi kayıpları
istemedikleri için bu süreci uzatmak istediklerini belirtti.
Perşembe günü yabancı yatırımcılarla yapılan toplantıda Türk bankacılar şu anda yeniden yapılandırmaya odaklandıklarını söyledi.
İş Bankası, Akbank ve Garanti Bankası toplantıya katılan bankalar arasındaydı. Toplantıya katılanlar ve diğer ilgili yatırımcılar Reuters’a konuyla ilgili yorum yapmaktan kaçındı.
- Bilim İnsanları, Bazı Kişilerin Neden Covid Olmadığını Buldu - 21 Haziran 2024
- Tüketicinin İyimserliği Azalıyor - 21 Haziran 2024
- Akşener, Erdoğan’dan Ne İstedi? - 7 Haziran 2024