Türkiye, BM İnsani Gelişme Endeksi’nde 45. sırada: Eşitsizlikler dikkate alındığında sıralama geriliyor

14 Mart 2024

Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM) Kalkınma Programı’nın (UNDP) İnsani Gelişme Endeksi’nde 193 ülke arasında 45’inci sırada yer alıyor. Ancak, bu sıralama göründüğü kadar olumlu değil. UNDP’nin 2023-2024 İnsani Gelişme Raporu’na göre, ülkede yaşanan eşitsizlikler, sıralamadaki konumu önemli ölçüde etkiliyor.

Endekse göre Türkiye, dört kategoriden en yükseği olan “çok yüksek insani gelişme” kategorisinde yer alıyor. Ancak, pandemi sonrası dönemde artan eşitsizlikler, ülkedeki insani gelişme sonuçlarını olumsuz etkiliyor.

Pandemi nedeniyle dünya genelinde yaşanan gerilemeye rağmen, Türkiye’nin insani gelişme endeksi rekor seviyelere ulaştı. Ancak, bu başarı, derinleşen eşitsizliklerin gölgesinde kalıyor.

UNDP Türkiye Temsilcisi Louisa Vinton, ülkenin pandemiden güçlü bir şekilde çıktığını ancak bu ilerlemenin, yeniden derinleşen eşitsizliklerin gölgesinde kaldığını belirtiyor. Bu durum, dünyadaki en yoksul ülkelerin çoğunun pandemi öncesi seviyelerinin altında kaldığı bir dönemde endişe verici.

Türkiye’nin İnsani Gelişme Endeksi’ndeki yükselişi dikkat çekici olsa da, endekse cinsiyet eşitliği de dahil edildiğinde ülkenin sırası geriliyor. Toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri hesaba katıldığında, Türkiye’nin sıralaması 166 ülke arasında 66’ya geriliyor.

Öte yandan, Türkiye’nin 1990 ile 2022 yılları arasında İnsani Gelişme Endeksi’nde kaydettiği gelişme dikkate değer. Bu dönemde doğumda beklenen yaşam süresi, ortalama öğrenim süresi ve beklenen öğrenim süresinde artış yaşanırken, kişi başına düşen gayri safi milli gelir de yükseldi.

Ancak, raporun belirttiği gibi, Türkiye’nin önündeki en büyük engel, derinleşen eşitsizlikler ve pandeminin yarattığı ekonomik ve sosyal zorluklar olabilir. Bu bağlamda, uluslararası toplumun, küresel ölçekte iş birliğini yeniden şekillendirme ihtiyacı daha da önem kazanıyor.

NHY/ BBC Türkçe