Güney Kore’de Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol’un aniden ilan ettiği sıkıyönetim, yalnızca saatler içinde geri çekilmiş olsa da, demokrasiye dair önemli bir uyarıyı da beraberinde getirdi. Bu olay, dünya genelinde demokrasiyi benimseyen tüm ulusların dikkatini çekmeli. Demokratik normların bir liderin otoriter hırsıyla nasıl tehdit edilebileceğini gösteren bu girişim, hem genç hem de olgun demokrasiler için derslerle dolu.
Bir Gecede Değişen Demokrasi
Yoon’un, belirsiz askeri tehditlere dayanarak sıkıyönetim ilan etmesi, Güney Kore’yi şok eden bir adım oldu. Ancak ülkenin güçlü sivil toplum yapısı ve kitlesel protestolara olan yatkınlığı sayesinde, bu girişim hızla boşa çıkarıldı. Yoon’un hamlesi, Güney Kore’nin demokratik kurumlarının halen işlediğini gösterse de, böylesi bir kararın yaratabileceği uzun vadeli zararlar görmezden gelinemez.
Güney Kore, yalnızca 1987’de otoriter rejimden demokratik yönetime geçebilmiş bir ülke. Bu nedenle sıkıyönetim gibi girişimler, ülkenin geçmişteki diktatörlük deneyimlerini canlı bir şekilde hatırlatıyor. Özellikle yaşlı kuşaklar için, bu tür otoriter hamleler soyut değil, acı birer hatıra.
Otoriterliğin Tehlikesi: Yalnızca Bir Girişim Yeter
Güney Kore’deki bu kriz, demokrasilerin kırılgan yapısını gözler önüne seriyor. Başarısız bile olsa, sıkıyönetim ilanı gibi otoriter girişimler demokratik normları zayıflatır. Halkın zihninde, demokrasinin bir anda yok edilebileceği fikrini pekiştirir. Güney Kore’de bu bariyer, halkın hızlı tepkisiyle korunmuş olabilir, ancak benzer girişimler her zaman böyle sonuçlanmaz. Stanford Üniversitesi’nden Gi-Wook Shin’in “demokratik depresyon” olarak tanımladığı aşırı kutuplaşma ve şovenist milliyetçilik, bu tür otoriter hamlelerin zeminini hazırlar.
Güney Kore örneği, yalnızca köklü demokrasiler için değil, gelişmekte olan demokrasiler için de bir ders niteliğinde. Otoriterliğin yalnızca bir liderin değil, sistematik sorunların bir ürünü olduğunu anlamak gerekiyor. Juan Linz’in “başkanlık sisteminin tehlikeleri” teorisi, bir başkanın yürütme gücünü tekeline almasının nasıl bir risk oluşturduğunu vurguluyor. Güney Kore’deki gibi güçlü bir sivil toplum ve bağımsız kurumlar bu tehlikeyi savuşturabilirken, bazı ülkelerde aynı sonuç alınamayabilir.
Demokratik Dünyaya Çağrı: Normları Koruyun
Yoon’un hamlesinin başarısız olması, otoriterliğin kolayca geri püskürtülebileceği anlamına gelmiyor. Demokratik normlar, onlarca yıl süren çabayla inşa edilirken, yanlış bir karar onları bir gecede yok edebilir. Demokrasi, yalnızca güçlü kurumlar değil, cesur bireylerin bu kurumları koruma iradesine bağlıdır. Güney Kore’nin yaşadığı bu kriz, dünyanın her köşesindeki demokratik liderlere ve vatandaşlara, demokrasiyi savunmanın sürekli bir mücadele olduğunu hatırlatıyor.
Güney Kore’deki gelişmeler, demokrasinin ne denli kırılgan olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Bu uyarı, tüm demokratik dünya için geçerli: Demokrasiyi korumak, liderlerin hırslarının ötesine geçebilen bir halk ve hesap verebilir kurumlar gerektirir. Özgürlük ve adalet, ancak bu idealleri savunma iradesiyle yaşayabilir.
Kaynaklar:
- Stanford Üniversitesi – Çağdaş Kore Çalışmaları
- Juan Linz, The Perils of Presidentialism
