Koronavirüs: Solunum cihazı nedir, Türkiye’de kaç adet var?

Yeni tip koronavirüs salgınından etkilenen ve hastanede yatması gereken ileri düzey Covid-19 hastalarının tedavisinde solunum cihazları ve yoğun bakım üniteleri kritik rol oynuyor.

Dünyada birçok ülke yoğun bakım yatak sayısını artırmak için çaba gösterirken, yeni solunum cihazı siparişi vermeye başladı.

Türkiye’de de benzer bir durum söz konusu.

SaÄŸlık Bakanı Fahrettin Koca, geçen hafta içinde yaptığı açıklamada yoÄŸun bakımlarda herhangi bir sorun olmadığını ve Türkiye’de bir firmaya sipariÅŸ edilen 5 bin adet solunum cihazının 2 bininin Nisan sonunda teslim edileceÄŸini açıkladı.

Türkiye’de yetiÅŸkin yoÄŸun bakım yatak sayısı 25 bin; mevcut solunum cihazı sayısının da 17 bin civarında olduÄŸu belirtiliyor.

Solunum cihazı nedir ve nasıl çalışır?

Mekanik ventilatör olarak da adlandırılan suni solunum cihazları en basit haliyle, akciğerlerin görevini yeterince yapamadığı durumlarda hastanın solunumunu destekleyen aletler olarak tanımlanıyor.

Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Uzmanı ve Türk Dahili ve Cerrahi Bilimler Yoğun Bakım Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Doç Dr. Cenk Kıraklı, bu cihazların hastaya iki şekilde bağlanabildiğini belirtti.

BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Kıraklı, hafif hastalarda bir maske yardımıyla, ağır hastalarda ise nefes borusuna yerleÅŸtirilen bir tüple baÄŸlandığını aktardı.

Aynı zamanda Türkiye Solunum AraÅŸtırmaları DerneÄŸi YoÄŸun bakım Çalışma Grubu BaÅŸkanlığı görevini de yürüten Doç. Dr. Kıraklı, “Oda havasında oksijen düzeyi yüzde 21’dir. Bu cihazlar hava ile oksijeni istediÄŸimiz oranlarda karıştırmamızı saÄŸlayabildiÄŸi için hastalara yüzde 100’e kadar varan düzeylerde oksijen verebiliyoruz” dedi.

Covid-19 tedavisinde solunum cihazı ve yoğun bakım ünitesinin rolü nedir?

Koronavirüse yakalanan hastaların tamamının yoğun bakıma kaldırılması ve solunum cihazına ihtiyaç duyması gibi bir durum söz konusu değil.

Dünya SaÄŸlık Örgütü (WHO) verilerine göre, Covid-19 hastalarının yüzde 80’i hastanede tedavi görmeden bu hastalığı atlatıyor.

Yoğun bakıma yatırılması gereken hastaların oranı ise yüzde 5.

Doç. Dr. Kıraklı, Covid-19’un doÄŸrudan solunum yollarını tutan bir hastalık olduÄŸunu ve yoÄŸun bakıma yatışların da en çok solunum yetmezliÄŸinden kaynaklandığını söyledi.

Kıraklı, “YoÄŸun bakım yatışı en çok solunum yetmezliÄŸi nedeniyle olduÄŸundan bu cihazlar çok önemli. Hastaların yaklaşık %5′ i yoÄŸun bakım ihtiyacı duyuyor. Bu kadar çok kiÅŸiyi etkileyen bir bulaşıcı hastalık salgınında tabi ki yoÄŸun bakım üniteleri en önemli birimler haline geliyor” diye konuÅŸtu.

Türkiye’de solunum cihazı ve yoÄŸun bakım yatak sayısı ne kadar?

SaÄŸlık Bakanlığı’nın 2018 SaÄŸlık Ä°statistikleri Yıllığı’na göre, Türkiye’de 24 bin 71 adet eriÅŸkin yoÄŸun bakım yatağı bulunuyor.

Bu yatakların 11 bin 171’i SaÄŸlık Bakanlığı, 4 bin 49’u üniversite ve 8 bin 851’i de özel hastanelerin bünyesinde yer alıyor.

Türkiye’de ayrıca 2018 itibarıyla 1625 çocuk ve 12 bin 402 yenidoÄŸan yoÄŸun bakım yatağı var.

Bakan Koca, geçen hafta içinde yaptığı açıklamada, Türkiye’de ÅŸu anda yoÄŸun bakımlarda herhangi bir sorun yaÅŸanmadığını belirterek, yüzde 62 civarında bir doluluk oranı olduÄŸunu ifade etti.

Yoğun bakım üniteleri de yatırılan hastaların durumunun ciddiyetine göre üçe ayrılıyor. 1. ve 2. düzeyde daha hafif hastalar yer alırken, 3. düzeyde ise organ yetmezliği ve koma gibi ileri düzeyde rahatsızlığı olan hastalar bulunuyor.

Doç. Dr. Kıraklı, yoğun bakım ünitelerinin tamamında solunum cihazı olması şartı olmadığını belirtti.

Kıraklı, “Genellikle her hastanede yatak sayısının yüzde 10’u kadar yoÄŸun bakım yatağı olması önerilir. Ancak bunların hepsinde solunum cihazı olması ÅŸartı yoktur. Sadece 3. düzey ileri yoÄŸun bakımlarda her yataÄŸa bir ventilatör olacak ÅŸekilde düzenleme yapılır. 1. ve 2. düzey yoÄŸun bakımlarda bu sayı daha azdır” dedi.

Kıraklı’nın verdiÄŸi bilgiye göre, Türkiye’deki yoÄŸun bakım yataklarının yaklaşık 13 bin kadarı ileri düzey ve bunların tamamında bir adet solunum cihazı bulunuyor.

Solunum cihazları yoğun bakımın dışında ameliyathane gibi başka birimlerde de kullanılabiliyor.

Kıraklı, Türkiye’de toplam solunum cihazı sayısının 17 bin civarında olduÄŸunu belirterek, son dönemde bu sayıların artırılması için SaÄŸlık Bakanlığı tarafından adımlar atıldığını sözlerine ekledi.

Türkiye’de solunum cihazının artırılması için ne gibi adımlar atılıyor?

SaÄŸlık Bakanlığı, ilk etapta 5 bin adet solunum cihazı sipariÅŸi verirken, Türkiye’de de bazı firmalar bu cihazların üretim süreçlerine destek vereceÄŸini açıkladı.

Bakan Koca’nın geçen hafta yaptığı açıklamada, ilk etapta bir startup firmasının prototip olarak geliÅŸtirdiÄŸi bir cihazdan 5 bin adet için sözleÅŸme yapıldığını ve bu cihazların 2 bin adedinin Nisan ayı sonunda teslim edileceÄŸini söyledi.

Koca, “Ama buna ilave olan bir firma daha oldu. Üçüncü bir firma ile de görüşmeler yapılıyor. Kim üretebilecekse, ürettirmek istiyoruz. O firmalara da alım garantisi vererek sayıyı da artırmak, gerekirse ülke dışına da hibe etmek ya da satmak istiyoruz” dedi.

SaÄŸlık Bakanlığı’nın sözleÅŸme yaptığı BÄ°OSYS ÅŸirketi, Twitter hesabı üzerinden üreteceÄŸi solunum cihazının fotoÄŸrafını paylaÅŸtı.

Cihazın seri üretimine yakın bir zamanda başlanması bekleniyor. Solunum cihazı üretimine savunma sanayinin önde gelen şirketlerinden Baykar, Aselsan, TUSAŞ ve Arçelik gibi firmalar da destek vereceğini açıkladı.

Dünyada durum ne?

Doç. Dr. Kıraklı, solunum cihazlarının KOAH, kas hastalıkları ve zatürre gibi solunum yetmezliÄŸi geliÅŸen durumlarda kullanılan cihazlar olduÄŸunu ve sürekli kullanımdan dolayı doluluk oranlarının da genellikle yüzde 90’ın üzerinde olduÄŸunu ifade etti.

Dünya genelinde koronavirüsün bulaştığı kişi sayısı yarım milyonu geçerken, bu durum, ağır vakaların oranının yüzde 5 civarında olmasına karşın binlerce kişinin aynı anda yoğun bakım ve suni solunum desteği duyması anlamına geliyor.

Bu da dünya genelinde sağlık sistemlerinin üzerinde ciddi bir baskı oluşmasına neden oluyor.

Solunum cihazı ve yoğun bakım üniteleri, en acil ihtiyaçların başında geliyor.

Dünya genelinde kullanılan solunum cihazlarının çok büyük bir bölümü Çin’de üretiliyor.

Daha sonra bu cihazlar, tıbbi cihaz satan şirketler üzerinden hastane ve sağlık bakanlıklarına satılıyor.

Covid-19 salgınının artmasıyla birlikte, solunum cihazı fiyatları da bir haftada artış gösterdi. Bazı tür mekanik ventilatörlerin fiyatının 27 bin dolardan 96 bin dolara çıktığı görülüyor.

Avrupa Birliği (AB), başta solunum cihazı olmak üzere salgınla mücadelede en fazla ihtiyaç durulan cihaz ve ekipmanın tedariği için ortak bir satın alma ve depolama mekanizması geliştirdi.

Dünyada en fazla can kaybının görüldüğü İtalya, ülkedeki tek solunum cihazı üreticisinden aylık kapasitesini dörde katlamasını istedi ve üretim sürecine yardımcı olmaları için askerleri de görevlendirdi.

Ä°talya’daki Siare Engineering firmasının ÅŸu andaki üretim kapasitesi 125 ve artışın gerçekleÅŸmesinden sonra bu sayının 500’e çıkması bekleniyor. Financial Times’ın haberine göre, bu firma, ürettiÄŸi cihazları devlete 17 bin euro karşılığında satıyor.

Ä°ngiltere’de Ulusal SaÄŸlık Sistemi (NHS), elinde 8 bin 175 solunum cihazı olduÄŸunu ve acil bir ÅŸekilde yeni alımlar yapacağını açıkladı.

Ä°ngiliz hükümeti, salgının tepe noktasında 30 bin solunum cihazına ihtiyaç duyacağını açıkladı ve teknoloji ÅŸirketi Dyson’dan 10 bin adet cihaz sipariÅŸ etti.

Almanya da 10 bin adet solunum cihazı siparişi verirken, bazı otomobil şirketleri de cihaz üretimine başlayacağını açıkladı.

Fransa, solunum cihazına sahip yoğun bakım yatağı sayısının 5 bin olduğunu ve bunu hızla artırmak için bazı adımlar atacağını söyledi.