Koronavirüs: Solunum cihazı nedir, Türkiye’de kaç adet var?

Yeni tip koronavirüs salgınından etkilenen ve hastanede yatması gereken ileri düzey Covid-19 hastalarının tedavisinde solunum cihazları ve yoğun bakım üniteleri kritik rol oynuyor.

Dünyada birçok ülke yoğun bakım yatak sayısını artırmak için çaba gösterirken, yeni solunum cihazı siparişi vermeye başladı.

Türkiye’de de benzer bir durum söz konusu.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, geçen hafta içinde yaptığı açıklamada yoğun bakımlarda herhangi bir sorun olmadığını ve Türkiye’de bir firmaya sipariş edilen 5 bin adet solunum cihazının 2 bininin Nisan sonunda teslim edileceğini açıkladı.

Türkiye’de yetişkin yoğun bakım yatak sayısı 25 bin; mevcut solunum cihazı sayısının da 17 bin civarında olduğu belirtiliyor.

Solunum cihazı nedir ve nasıl çalışır?

Mekanik ventilatör olarak da adlandırılan suni solunum cihazları en basit haliyle, akciğerlerin görevini yeterince yapamadığı durumlarda hastanın solunumunu destekleyen aletler olarak tanımlanıyor.

Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Uzmanı ve Türk Dahili ve Cerrahi Bilimler Yoğun Bakım Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Doç Dr. Cenk Kıraklı, bu cihazların hastaya iki şekilde bağlanabildiğini belirtti.

BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Kıraklı, hafif hastalarda bir maske yardımıyla, ağır hastalarda ise nefes borusuna yerleştirilen bir tüple bağlandığını aktardı.

Aynı zamanda Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği Yoğun bakım Çalışma Grubu Başkanlığı görevini de yürüten Doç. Dr. Kıraklı, “Oda havasında oksijen düzeyi yüzde 21’dir. Bu cihazlar hava ile oksijeni istediğimiz oranlarda karıştırmamızı sağlayabildiği için hastalara yüzde 100’e kadar varan düzeylerde oksijen verebiliyoruz” dedi.

Covid-19 tedavisinde solunum cihazı ve yoğun bakım ünitesinin rolü nedir?

Koronavirüse yakalanan hastaların tamamının yoğun bakıma kaldırılması ve solunum cihazına ihtiyaç duyması gibi bir durum söz konusu değil.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, Covid-19 hastalarının yüzde 80’i hastanede tedavi görmeden bu hastalığı atlatıyor.

Yoğun bakıma yatırılması gereken hastaların oranı ise yüzde 5.

Doç. Dr. Kıraklı, Covid-19’un doğrudan solunum yollarını tutan bir hastalık olduğunu ve yoğun bakıma yatışların da en çok solunum yetmezliğinden kaynaklandığını söyledi.

Kıraklı, “Yoğun bakım yatışı en çok solunum yetmezliği nedeniyle olduğundan bu cihazlar çok önemli. Hastaların yaklaşık %5′ i yoğun bakım ihtiyacı duyuyor. Bu kadar çok kişiyi etkileyen bir bulaşıcı hastalık salgınında tabi ki yoğun bakım üniteleri en önemli birimler haline geliyor” diye konuştu.

Türkiye’de solunum cihazı ve yoğun bakım yatak sayısı ne kadar?

Sağlık Bakanlığı’nın 2018 Sağlık İstatistikleri Yıllığı’na göre, Türkiye’de 24 bin 71 adet erişkin yoğun bakım yatağı bulunuyor.

Bu yatakların 11 bin 171’i Sağlık Bakanlığı, 4 bin 49’u üniversite ve 8 bin 851’i de özel hastanelerin bünyesinde yer alıyor.

Türkiye’de ayrıca 2018 itibarıyla 1625 çocuk ve 12 bin 402 yenidoğan yoğun bakım yatağı var.

Bakan Koca, geçen hafta içinde yaptığı açıklamada, Türkiye’de şu anda yoğun bakımlarda herhangi bir sorun yaşanmadığını belirterek, yüzde 62 civarında bir doluluk oranı olduğunu ifade etti.

Yoğun bakım üniteleri de yatırılan hastaların durumunun ciddiyetine göre üçe ayrılıyor. 1. ve 2. düzeyde daha hafif hastalar yer alırken, 3. düzeyde ise organ yetmezliği ve koma gibi ileri düzeyde rahatsızlığı olan hastalar bulunuyor.

Doç. Dr. Kıraklı, yoğun bakım ünitelerinin tamamında solunum cihazı olması şartı olmadığını belirtti.

Kıraklı, “Genellikle her hastanede yatak sayısının yüzde 10’u kadar yoğun bakım yatağı olması önerilir. Ancak bunların hepsinde solunum cihazı olması şartı yoktur. Sadece 3. düzey ileri yoğun bakımlarda her yatağa bir ventilatör olacak şekilde düzenleme yapılır. 1. ve 2. düzey yoğun bakımlarda bu sayı daha azdır” dedi.

Kıraklı’nın verdiği bilgiye göre, Türkiye’deki yoğun bakım yataklarının yaklaşık 13 bin kadarı ileri düzey ve bunların tamamında bir adet solunum cihazı bulunuyor.

Solunum cihazları yoğun bakımın dışında ameliyathane gibi başka birimlerde de kullanılabiliyor.

Kıraklı, Türkiye’de toplam solunum cihazı sayısının 17 bin civarında olduğunu belirterek, son dönemde bu sayıların artırılması için Sağlık Bakanlığı tarafından adımlar atıldığını sözlerine ekledi.

Türkiye’de solunum cihazının artırılması için ne gibi adımlar atılıyor?

Sağlık Bakanlığı, ilk etapta 5 bin adet solunum cihazı siparişi verirken, Türkiye’de de bazı firmalar bu cihazların üretim süreçlerine destek vereceğini açıkladı.

Bakan Koca’nın geçen hafta yaptığı açıklamada, ilk etapta bir startup firmasının prototip olarak geliştirdiği bir cihazdan 5 bin adet için sözleşme yapıldığını ve bu cihazların 2 bin adedinin Nisan ayı sonunda teslim edileceğini söyledi.

Koca, “Ama buna ilave olan bir firma daha oldu. Üçüncü bir firma ile de görüşmeler yapılıyor. Kim üretebilecekse, ürettirmek istiyoruz. O firmalara da alım garantisi vererek sayıyı da artırmak, gerekirse ülke dışına da hibe etmek ya da satmak istiyoruz” dedi.

Sağlık Bakanlığı’nın sözleşme yaptığı BİOSYS şirketi, Twitter hesabı üzerinden üreteceği solunum cihazının fotoğrafını paylaştı.

Cihazın seri üretimine yakın bir zamanda başlanması bekleniyor. Solunum cihazı üretimine savunma sanayinin önde gelen şirketlerinden Baykar, Aselsan, TUSAŞ ve Arçelik gibi firmalar da destek vereceğini açıkladı.

Dünyada durum ne?

Doç. Dr. Kıraklı, solunum cihazlarının KOAH, kas hastalıkları ve zatürre gibi solunum yetmezliği gelişen durumlarda kullanılan cihazlar olduğunu ve sürekli kullanımdan dolayı doluluk oranlarının da genellikle yüzde 90’ın üzerinde olduğunu ifade etti.

Dünya genelinde koronavirüsün bulaştığı kişi sayısı yarım milyonu geçerken, bu durum, ağır vakaların oranının yüzde 5 civarında olmasına karşın binlerce kişinin aynı anda yoğun bakım ve suni solunum desteği duyması anlamına geliyor.

Bu da dünya genelinde sağlık sistemlerinin üzerinde ciddi bir baskı oluşmasına neden oluyor.

Solunum cihazı ve yoğun bakım üniteleri, en acil ihtiyaçların başında geliyor.

Dünya genelinde kullanılan solunum cihazlarının çok büyük bir bölümü Çin’de üretiliyor.

Daha sonra bu cihazlar, tıbbi cihaz satan şirketler üzerinden hastane ve sağlık bakanlıklarına satılıyor.

Covid-19 salgınının artmasıyla birlikte, solunum cihazı fiyatları da bir haftada artış gösterdi. Bazı tür mekanik ventilatörlerin fiyatının 27 bin dolardan 96 bin dolara çıktığı görülüyor.

Avrupa Birliği (AB), başta solunum cihazı olmak üzere salgınla mücadelede en fazla ihtiyaç durulan cihaz ve ekipmanın tedariği için ortak bir satın alma ve depolama mekanizması geliştirdi.

Dünyada en fazla can kaybının görüldüğü İtalya, ülkedeki tek solunum cihazı üreticisinden aylık kapasitesini dörde katlamasını istedi ve üretim sürecine yardımcı olmaları için askerleri de görevlendirdi.

İtalya’daki Siare Engineering firmasının şu andaki üretim kapasitesi 125 ve artışın gerçekleşmesinden sonra bu sayının 500’e çıkması bekleniyor. Financial Times’ın haberine göre, bu firma, ürettiği cihazları devlete 17 bin euro karşılığında satıyor.

İngiltere’de Ulusal Sağlık Sistemi (NHS), elinde 8 bin 175 solunum cihazı olduğunu ve acil bir şekilde yeni alımlar yapacağını açıkladı.

İngiliz hükümeti, salgının tepe noktasında 30 bin solunum cihazına ihtiyaç duyacağını açıkladı ve teknoloji şirketi Dyson’dan 10 bin adet cihaz sipariş etti.

Almanya da 10 bin adet solunum cihazı siparişi verirken, bazı otomobil şirketleri de cihaz üretimine başlayacağını açıkladı.

Fransa, solunum cihazına sahip yoğun bakım yatağı sayısının 5 bin olduğunu ve bunu hızla artırmak için bazı adımlar atacağını söyledi.