Kaynakça
Arendt, Hannah (2012), Geçmişle Gelecek Arasında, (Çev. Bahadır Sina Şener), İletişim Yayınları, İstanbul.
Balta, Ecehan (2001), “Marksizm: İnsan Özgürleşmesinin Felsefesi”, Praksis, Sayı: 1, s. 82-91.
Brenkert, George G. (1998), Marx’ın Özgürlük Etiği, (Çev. Yavuz Alogan) Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Callinicos, Alex (2007), Toplum Kuramı, (Çev. Yasemn Tezgiden), İletişim Yayınları, İstanbul.
Daly, James (2000), “Marx and Justice”, International Journal of Philosophical Studies, Sayı: 8 (3), s. 351-370.
Geras, Norman (1985), “The Controversy about Marx and Justice”, Philosophica, Sayı:
33 (1), s. 33-86.
Geras, Norman (2005), “Adalet”, Marksist Düşünce Sözlüğü, Bottomore. Tom (Ed.), İletişim Yayınları, İstanbul, s. 11-3.
Göçmen, Doğan (2003), “Karl Marx’ın Ahlak Felsefesi ve Adalet Teorisiyle Olan İlişkisi Üzerine”, Praksis, Sayı: 10, s. 255-78.
Husami. Ziyad I. (1978), “Marx on Distributive Justice”, Philosophy & Public Affairs, Vol. 8, No: 1, s. 27-64.
Hyppolite, Jean (2010), Marx ve Hegel Üzerine Çalışmalar, (Çev. Doğan Barış Kılınç), Doğu Batı Yayınları, Ankara.
Kain, P. J. (1986), “Marx, Justice and The Dialectic Method”, Journal of the History of Philosophy, Vol. 24 (4), s. 523-46.
Kellner, Douglas (1981), “Marxism, Morality and Ideology”, Canadian Journal of Philosophy, Supplementary, Volume VII, p. 83-120.
Keskin, Ferda (2005), “Çağdaş Marksizmde Adalet Tartışmaları”, Felsefe Tartışmaları, Sayı: 34, s. 1-30.
Keat, Russel – Urry, John (1992), Bilim Olarak Sosyal Teori, (Çev. Nilgün Çelebi), İmge Yayınları, Ankara.
Lukes, Steven (1998), Marksizm ve Ahlak, (Çev. Osman Akınhay), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Maclntyre, Alasdair (2001), Ethik’in Kısa Tarihi, (Çev. Hakkı Hünler ve Solmaz Zelyüt Hünler), Paradigma Yayınları, İstanbul.
Marx, Karl (1993), 1844 El Yazmaları, (Çev. Kenan Somer), Sol Yayınları, İstanbul.
Marx, Karl (2003), Kapital, C. I. (Çev. Alaattin Bilgili), Sol Yayınları, Ankara.
Marx, Karl ve Friedrich Engels (2004), Alman İdeolojisi, (Çev. Sevim Belli), Sol Yayınları, Ankara.
Marx, Karl (2013), Kapital, (Çev. Mehmet Selik-Nail Satlıgan), Yordam Yayınları, İstanbul.
Morris, Martin (2009), “Social Justice and Communication: Mill, Marx and Habermas”,
Social Justice Research, Vol. 22 (1), p. 134-155.
Tucker, Robert C. (1969), The Marxian Revolutionary Idea, George Allen and Ulwin, London.
Wood, Allen W. (1972), “The Marxian Critique of Justice”, Philosophy and Public Affairs Vol. 1 (3), p. 244-282.
[1] Bu çalışmaya da konu olan sorunsal aslında özellikle İngilizce konuşan dünyada, 1970-80’li yıllarda oldukça popüler olan bir tartışmaya dayanmaktadır. En özet ifadeyle Marx’ın kapitalizm eleştirisinin ahlaki ilkelere göre yapılıp yapılmadığı üzerine bir dizi tez ve karşı tezi gündeme taşıyan tartışma eski ağırlığını kaybetse de bugün hala devam etmektedir. Yorum ve değerlendirmeler için bkz. Göçmen (2003: 255-7). 2 Ayrıca Bkz. Marx (2003: 194, 540, 584-5).
[2] Bu hususta Marx’ın ekonomiyi tarihsel ve toplumsal bir bağlam içerisinde ele aldığı unutulmamalıdır. Yorum için bkz. Wood (1972: 250).
[3] Marx’ın kapitalizme yönelik eleştirisinde adalet kavramının yeri yoktur tezi daha çok Tucker-Wood hattında dile getirilir. Bahsi geçen temellendirme önemli ölçüde Marx’ın tarihsel materyalist konumuyla ilgilidir. Yorum için bkz. Keskin (2005: 5-6).
[4] Husami Marx’ın hırsızlık ve zimmete geçirme gibi kavramlar kullandığı ve kapitalist sınıfa yönelik bu ifadelerin sistemin adil olmadığı yönündeki yargıyı güçlendirdiğini belirtir. Yorum için bkz. Husami (1978: 47-8). Göçmen’e göre Marx’ın metinlerinde hırsızlık, korsanlık gibi kelimeler sıklıkla kullanılır. Ancak bu ifadeler retoriğe yöneliktir. Yorum için bkz. Göçmen (2003: 272). Geras ise Marx’ın kapitalistleri hırsızlıkla suçladığı ve sömürüyü de hırsızlık gibi karakterize ettiğini, ama yine de hırsızlıktan adaletsizliği kastettiği meselesinin çok da açık olmadığını söyler. Bkz. Geras (1985: 44, 54, 57).
[5] Bu metinde ileri sürdüğümüz kapitalizm hem adildir hem adil değildir; kapitalizm farklı görünümlerde adalet sorunsalı bakımından farklı değerlendirilebilir tezi için bkz. Kain (1986).
- Siyasi Depresyon - 18 Mayıs 2023
- Kentlerde Başıboş Köpek Sorunu - 24 Nisan 2023
- Müzakere Hukuku ve Yoldaşlık - 9 Mart 2023
