Önceden planlanmamış ve herhangi bir hazırlık yapılmamış küresel bir deney adeta dünyamızı değiştiriyor.
Dünya genelinde insanlar koronavirüs salgınını kontrol altında tutmak için evlerinde oturmaya devam ettiği süre içerisinde hava kirliliğinde dramatik bir düşüş yaşandı.
ÖrneÄŸin düyada havası en kirli ÅŸehirlerden biri olan Hindistan’ın baÅŸkenti Yeni Delhi’deki kalın koyu kir tabakası adeta kayboldu. Onlarca yıl sonra ilk defa Himalayalar ÅŸehirden net bir ÅŸekilde görünür hale geldi.
Amerika BirleÅŸik Devletleri’ndeki nitrojendioksit kirliliÄŸi yüzde 30 düşüş kaydetti. Ä°talya’nın baÅŸkenti Roma’da hava kirliliÄŸi bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla tam yüzde 49 oranında azaldı. Geceleri yıldızların çok daha net göründüğü rapor edildi.
VahÅŸi hayat ÅŸehre indi
Dünyanın pek çok yerinde ÅŸehir ve köy sakinleri genellikle görmedikleri hayvanları görmeye baÅŸladı. ÖrneÄŸin ABD’nin Chicago ve San Fransisco ÅŸehirlerinde çakallar gezmeye baÅŸladı. Åžili’nin Santiago ÅŸehrinde bir puma görüldü. BirleÅŸik Krallık’a baÄŸlı Galler’de keçiler kasabaları bastı. Hindistan’da turistlerin ve orada yaÅŸayanların beslediÄŸi ancak ÅŸu günlerde aç kalan maymunlar evlere girmeye baÅŸladı.
Şu açık bir şekilde ortaya çıktı ki; insanlar evde oturduklarında ve beşeri aktiviteler azaldığında dünya temizleniyor ve doğal yaşam hızlı şekilde boşluğu doldurmaya başlıyor.
‘Her ÅŸeyin nasıl daha iyi olabileceÄŸini görme fırsatı bulduk’
Duke Ãœniversitesi’nde çalışan bilim insanı Stuart Pimm konu hakkında ÅŸunları söyledi:
“Ä°nsanoÄŸlunun bu gezegende ne derece bir tahribat ve dengesizlik yarattığını görmemiz için inanılmaz bir fırsat oldu. Bu durum bize adeta sihirli bir biçimde her ÅŸeyin nasıl çok daha iyi olabileceÄŸini gösterdi.”
Stanford Woods Çevre Enstitüsü Direktörü Chris Field de karantina dönemi boyunca çevrede yaşanan ekolojik değişimleri kaydetmeleri için bilim insanlarından oluşan bir grubu harekete geçirdi.
Sadece hava ve denizlerde değil, böcekler, bitkiler, hava durumu, ses kirliliği ve ışık kirliliği gibi pek çok alanda veriler toplanmaya başlandı. İtalyan hükümeti özellikle denizlerdeki değişimi gözlemlemek üzere özel bir araştırma ekibi görevlendirdi.
Field konuya iliÅŸkin olarak “Pek çok anlamda dünyamızı bir çekiçle vura vura mahvettik. Åžimdi ilk defa çekiç durdu ve biz de dünyanın buna tepkisini görme ÅŸansını yakaladık.”
Hava kirliliği her yıl 7 milyon kişiyi öldürüyor
Bilim insanları şimdiden nitrojendioksit gibi en bilinen hava kirliliği moleküllerindeki akıl almaz hızlı düşüş karşısında şaşkınlık içinde. Health Effects Institute (Sağlık Etkisi Enstitüsü) Başkanı Dan Greenbaum bu molekülün her yıl dünya genelinde 7 milyon insanın ölümüne neden olduğunu kaydediyor.
NASA’nın yaptığı nitrojendioksit ölçümlerine göre de ABD’deki hava kirliliÄŸi uydular ile ölçümlerin yapılmaya baÅŸlandığı 2005 yılından bu yana en düşük seviyeye ulaÅŸtı.
DiÄŸer yerlerde de durum aynı. Hava kirliliÄŸi son beÅŸ yılın ortalaması ile karşılaÅŸtırıldğında, örneÄŸin Paris’te yüzde 46, Hindistan’In Bengaluru ÅŸehrinde yüzde 38’i Sydney’de yüzde 29, Los Angeles’ta yüzde 26, Rio de Janerio ve Güney Afrika’nın Durban ÅŸehrinde yüzde 9 düşüş kaydedildi.
NASA yetkilileri havayı kirletmeyen araçlara geçildiği takdirde neler olabileceğinin açık şekilde görüldüğünü belirtiyor.
Karbondioksit ve karbonmonoksit oranlarında da azalma görüldü ancak nitrojendioksit kadar değil. Çünkü enerji üretimi ve hayvancılık devam ediyor.
İlk kez Himalayaların zirvesini gördüler
Temiz hava farkı en çok da Hindistan ve Çin’de fark edildi. 3 Nisan sabahı Hindistan’ın kuzeyindeki Jalandar ÅŸehri sakinleri onlarca yıldır görülmemiÅŸ bir manzaraya uyandılar ve ilk kez zirvesi karlarla kaplı Himalayaları yüzlerce km öteden görebildiler.
Sağlık üzerinde olumlu etkileri olacak
Temiz hava sadece güzel manzara demek değil. Temiz ve güçlü ciğerler, daha az astım, daha az ölüm ve daha hızlı iyileşme demek. Sadece hava kirliliği nedeniyle bile o kadar çok insan hayatını kaybediyor ki bunun sigara kaynaklı ölümleri geçtiği düşünülüyor.
Ä°klim deÄŸiÅŸikliÄŸine etkisi olur mu?
Breakthrough Institute’ta çalışan iklim uzmanı Zeke Hausfather “Isıyı tutan ve sera etkisi yaratan gazlar atmosferde en az bir asır daha kalacak bu nedenle pandemi önlemlerinin küresel ısınma üzerinde kayda deÄŸer bir etkisi olmayacak.” diyor
- DİSK 17. Olağan Genel Kurulu: Emeğin yüzyılı için örgütleneceğiz - 10 Şubat 2024
- ÇEDES’den okullarda yeni proje: “Åžeytan taÅŸlama dersi” - 10 Åžubat 2024
- Gazeteci Alican Uludağ’dan, tehditler karşısında kararlı duruş - 11 Ekim 2023
