DÄ°SK-AR’ın araÅŸtırmasına göre, Türkiye’de asgari ücretle çalışanların oranı yüzde 50’lerde. Bu, asgari ücretin ortalama ücret haline geldiÄŸini gösteriyor.
Asgari ücretin ortalama ücret haline gelmesinin birkaç nedeni var. Birincisi, Türkiye’de toplu iÅŸ sözleÅŸmesi kapsamı çok düşük. ILO verilerine göre, 2019’da Türkiye’de TÄ°S kapsamı yalnızca yüzde 7,4. Bu, asgari ücretin dışında kalan çalışanların ücretlerinin asgari ücrete yakın olması anlamına geliyor.
İkincisi, asgari ücretteki artış oranının diğer emek gelirlerine yansımaması. 2002-2023 yılları arasında ortalama memur aylığı 20,2 kat, ortalama kamu işçisi ücreti 24,7 kat ve en düşük işçi emekli aylığı 29,2 kat arttı. Buna karşın net asgari ücretteki artış 61,9 kat olarak gerçekleşti. Böylece asgari ücret dışındaki emek gelirlerinin asgari ücrete oranı geriledi.
Üçüncüsü, kayıtdışı istihdamın yüksek olması. Kayıtdışı çalışanlarda asgari ücret altında çalışanların oranı yüzde 83,5. Bu, kayıtdışı istihdamın asgari ücretin ortalama ücret haline gelmesinde önemli bir rol oynadığını gösteriyor.
Araştırma, asgari ücretin altın karşısında da dramatik ölçüde değer kaybettiğini gösteriyor. 2003 yılında asgari ücretin yıllık tutarı ile 25 altın alınabilmekteydi. 2023 yılında ise asgari ücretle çalışan bir işçi yıllık ortalama net asgari ücretle sadece 9,5 Cumhuriyet altını alabiliyor.
Sonuç olarak, Türkiye’de asgari ücretin ortalama ücret haline gelmesi, çalışanların yaÅŸam standartlarının düşmesine neden oluyor. Asgari ücretin gerçek anlamda bir yaÅŸam standardı saÄŸlaması için toplu iÅŸ sözleÅŸmesi kapsamının geniÅŸletilmesi, asgari ücret dışındaki emek gelirlerinin artırılması ve kayıtdışı istihdamın azaltılması gerekiyor.
