Covid-19’la geçen 2020’de dünyayı değiştirecek 10 icat ve buluş

31 Ocak 2021

Koronavirüs salgınının tüm dünyada etkili olduğu 2020 yılı ekonomik krizin de etkisiyle birçokları için hayatta kalma mücadelesiyle geçti. Hükümetlerce alınan karantina tedbirleri ve kısıtlamalar nedeniyle milyonlarca insan vaktinin birçoğunu evlerinde geçirmek zorunda kaldı.

Ancak bu dönemde de bilim insanları boş durmadı ve birçok yeniliğe ve icada imza attı. Teknoloji, tarım, tekstil, ulaşım, enerji ve gıda sektörü gibi farklı alanlarda da “çığır açıcı” buluşlar gerçekleşti.

Listede 2020’de dünya üzerinde ön plana çıkan ve dikkat çeken 10 icat ve yeniliği euronews’ten Kerem Congar derlemesi şöyle:

1- 2000 fayrenhayt ısı elde edebilen yeni nesil güneş enejisi panelleri Heliogen (HelioHeat)

Küresel ısınmayla birlikte dünyadaki endüstri ve enerji ihtiyacı, güneş, rüzgar ve okyanus dalgaları gibi sürdürülebilir enerji kaynaklarını kullanma yolunda hızla ilerliyor.

Güneş panelleri ise elektrik üretmek için en çok kullanılan yöntemlerden biri. Bu bağlamda, HelioHeat firmasının ürettiği sekizgen şeklinde aynalı güneş panelleri bu teknolojide çığır açacak nitelikte.

Time dergisi 2020 kasım ayında Heliogen firmasının bu yeni ar-ge ürününe “yılın en iyi icadı” ödülünü vermişti. Fimanın yatırımcıları arasında Microsoft’un sahibi Bill Gates de yer alıyor.

Heliogen’in kurucusu Bill Gross yeni teknolojilerini şöyle özetliyor, “Sekizgen şeklindeki panellerin üzerinde içerisinde 100 bin adet motorlu ve bilgisayar kontrollü ayna bulunuyor. Bu aynalar güneş ışığını yaklaşık 40 metre yükseklikteki bir kulenin tepesinde bulunan dev büyüteçe yönlendiriyor. Bu kulede, onlarca güneş panelinden yansıyan ışınlar yoğunlaşıyor ve yaklaşık 2000 fahrenhayt (34.44 bin derece) ısı elde ediliyor.”

Gross, bu teknolojinin gelecekte sıklıkla kullanılması öngörülen hidrojenli araç, gemi ve uçaklara “sıfır emisyon” değeriyle sıvı yakıt temini için kullanılabileceğini ifade ediyor.

Dünyada çeliği eritmek ve inşaat alanında kullanılan çimentonun üretiminde yüksek ısı gerektiren işlemler yapılıyor. Ve bu işlemlerin çoğu çevreyi kirleten fosil yakıtlar kullanılarak gerçekleştiriliyor. Heliogen teknolojisi doğrudan bu işlemleri yapmak ya da elekrik enerjisi depolamak için şu anda dünyadaki en etkili yöntem olarak dikkati çekiyor.

2- 100’de yüz doğal malzemeyle üretilen ayakkabı (Allbirds Tree Dasher)

Tekstil endüstrisinde 100’de yüz organik ve geri dönüştürülebilir ürünler son 10 yıldır oldukça popüler hale geldi. Ancak aynı şeyi daha sert malzemelerden üretilen ayakkabılar için söylemek zor.

Eskiden ayakkabılar daha çok hayvan derilerinden üretiliyordu ancak günümüzde plastik, kimyasal boya ve petrol bazlı diğer malzemeler kullanılıyor. Yeni Zelandalı girişimci Tim Brown tarafından kurulan Allbirds Tree Dasher sadece okaliptüs ağacı, merinos yünü, hintyağı ve şeker kamışı kullanarak spor ayakkabıları ve kıyafetler üretiyor.

Şirketin gelişim ve sürdürülebilirlikten sorumlu direktörü Jad Finck, sanılanın aksine kullandıkları malzemelerin sporcuların ve müşterilerin performansını artırdığını ifade ediyor. Finck, okaliptus liflerinin ayağı serin tuttuğunu, yün ipliklerin ayağı ısıttığını ve şeker kamışından yapılan tabanın da doğal bir minder görevi gördüğünü belirtiyor. Tree Dasher ayakkabılarının çifti 100 doların üzerinde ve maraton koşucularından ziyade günlük kullanıma daha elverişli.

3- 100’de yüz ‘bitkisel domuz eti’ (Impossible Foods)

Dünyada en çok tüketilen hayvansal proteinlerin başında yumurta ve sütten sonra domuz eti geliyor. Domuzlar oldukça hızlı üremeleri ve büyümeleri, çok yavrulamaları sebebiyle gayrimüslüm ülkelerde et endüstrisinin bir numarası üretim maddesi. Ancak domuz yetiştiriciliği bir o kadar da doğaya emisyon salınımına neden oluyor.

Impossible Foods firması bu sebeple domuz etine yepyeni bir alternatif geliştirdi. Firmanın CES 2020’de tanıttığı “Impossible Pork” köfteleri tamamiyle soya fasülyesinden üretiliyor ve tadı domuz etiyle aynı. Şirket ürünü hala geliştirdiklerini ve yakın bir zamanda birçok ülkede marketlerin raflarında yerini alacağını belirtiyor.

4- Hidrojenle çalışan uçak (Zero Avia)

Dünyada enerji ihtiyacı ve endüstriyel üretimden sonra en fazla karbondioksit emisyonuna neden olan sektör ulaşım. Bu çerçevede motorin ve benzin gibi yakıtlar kullanan gemi ve otomobiller ile özellikle çevreye çok büyük zararı olduğu bilinen “kerosen adlı” yakıt uçakların neredeyse tümünde kullanılıyor.

2019 yılında ticari uçuşlar sebebiyle havayolları atmosfere yaklaşık 915 milyon ton korbandioksit salımına neden oldu.

Ancak 2020 yılında bu durumu kökten değiştirecek bir yeniliğe imza atıldı. ZeroAvia firması hidrojen yakıtıyla çalışan ve sıfır emisyona neden olan uçak motorları üreterek havacılık alanında adeta devrim yaptı.

ABD ve İngiltere’de iki merkezi bulunan şirket hidrojenle çalışan motorunu ilk olarak Londra’nın kuzeyinde altı kişilik Piper M-Class model uçakta başarıyla denedi. Şirketin kurucusu ve icra kurulu başkanı Val Miftakhov, şu anda 20 kişilik uçaklarla yaklaşık 750 kilometre mesafedeki uçuşlara imza attıklarını ve uçuş masraflarının normal uçaklara göre yarı yarıya düşük olduğunu ifade ediyor. Uzun yıllar sürdürülebilir ulaşım endüstrisinde çalışan ve aynı zamanda pilot olan Miftakhov ve ekibinin hedefi 3 sene içerisinde 100 kişilik uçaklarla daha uzun mesafelerde uçabilmek.

5- Elleri kullanmadan dişleri temizleyen diş fırçası (Willo)

Fransız bir diş hekimi tarafından icat edilen bu yeni diş fırçası için dakikalarca ellerinizi yukarı aşağı götürmenize gerek yok. Boksörlerin kullandığı ağızlığı andıran bir plastik aparatı bulunan diş fırçası, özel tüpü sayesinde ağzınıza gerekli su ve diş macununu gönderdikten sonra vakumu sayesinde ağızda biriken ve bakteriye sebep olan tüm kalıntıları temizliyor.

Willo firması tarafından üretilen diş fırçası sayesinde ağzınızı çalkalamanıza dahi gerek kalmıyor. Cep telefonu aplikasyonuyla bağlantısı olan aygıt, eğer dişinizi o gün fırçalamadıysanız ertesi gün bunu kaydederek ağzınızda daha fazla temizlik yapıyor. 2021’de raflarda yerini alması beklenen bu diş fırçasının fiyatı yaklaşık 200 dolar.

6- Katı atık ve havadan içme suyu elde eden makine (Skysource Wedew)

Küresel ısınmanın en büyük sorunlarından biri de dünyada temiz içme suyuna erişimin giderek güçleşmesi. Özellikle Asya ve Afrika’nın kurak bölgelerinde içme suyu hayati nem taşıyor. Skysource Wedew firması bu soruna çözüm bulmak için yepyeni bir taşınabilir jeneratör-makine geliştirdi.

Yaklaşık 5 metreküp büyüklüğündeki makinenin içerisine ağaç kabuğu, yaprak ya da benzeri bitkisel malzemeleri attığınız zaman jeneratör orataya su buharı çıkartıyor ve daha sonra da bu su buharını içme suyuna dönüştürüyor. Jeneratörün içerisinde bir de güç sağlayıcı bateri bölümü var.

Dünya Gıda Programı, Wedew firmasıyla 2020’de bir işbirliği yaptı. Bu kapsamda Uganda’daki mülteci kamplarında ve Tanzanya’nın bazı bölgelerinde bu yeni makinenin kullanılması düşünülüyor.

6- LED ışıksız-kendinden aydınlatmalı televizyon (LG)

Daha önceden çamaşır makinelerinde “direct drive” adlı farklı bir teknolojiyle adından söz ettiren Güney Koreli LG firması, yeni tasarladığı televizyonlarında yepyeni bir teknoloji kullanmaya başladı.

GX OLED 4K model televizyonda standart LED ışıklar yerine kendinden aydınlatmalı pikseller kullanılıyor. Bu sayede 4K çözünürlüğe sahip ekranda görüntüler daha keskin, renkler daha parlak olurken daha derin kontrastlar yakalamak da mümkün. Uzmanlar bu yeni teknolojinin beklentileri karşıladığı konusunda hemfikir.

LG’nin bu yeni teknolojiyi kullandığı televizyonların kalınlığı ise sadece 2 santimetre ve internetle alakalı tüm teknolojilerle uyumlu olarak çalışıyor. Televiznyonun fiyatı ise yaklaşık 2500 dolar.

7- Zararlı otları kimyasal kullanmadan temizleyen traktör (FarmWise)

Son birkaç senede organik tarım ürünlerine olan ilgi yüzde 800’lere varan oranlarda hızla artış gösterdi. Ancak bu tarz yapılan tarım faaliyetlerinde kimyasal ilaçlar ve gübre kullanılmadığı için verim oldukça düşük.

ABD’de icat edilen ve tamamiyle bilgisayar programıyla sürücüsüz çalışan dev traktör Titan FT-35, organik tarım yaparken verimliliği azaltan zararlı otları doğal yolla temizlemek için tasarlandı.

Yaklaşık 3 ton ağırlığındaki araç tarla üzerinde brokoli, marul ve domates vb. gibi ürünleri tanıyarak bu ekinlerin etrafında yeşeren otları koparıyor. Bu sayede ekinler daha hızlı büyüyor ve verimlilikleri artıyor.

Titan FT-35, şu anda ABD’nin Kaliforniya ve Arizona eyaletlerinde kullanılıyor ve dünya pazarlarına 2021’de çıkması bekleniyor.

8- Bisikletleri elektrikli hale dönüşüren motor (Clip)

Elektrikle çalışan motosikletler piyasaya çıksa da, elektrikli bisikletlerin son birkaç senede pazar payını büyük oranda artırdığı bir gerçek.

Ancak halihazırda bir bisikletiniz varsa ClipBike Inc’nin geliştirdiği Clip adlı taşınabilir motor sayesinde yeni bir elektrikli bisiklet almanıza gerek yok. Clip aparatını bisikletinizin ön tekerleğine yerleştirmeniz, bisikletinizi elekrikli hale dönüştürmeniz için yeterli. Clip saatte 22-25 kilometre hıza ulaşmanızı sağlıyor ve her bisiklet tekerine de uyumlu.

Clip sayesinde hem yeni bir elekrikli bisiklet almaktan kurtuluyorsunuz, hem de elekrikle şarj ederek fosil yakıt tüketen motorları kullanmamış oluyorsunuz.

Şu anda ön satın alım yapabildiğiniz ürünün fiyatı ise yaklaşık 400 dolar civarında.

9- 200-300 kişilik yolcu uçağı kabinlerini virüsten temizleyen aygıt (GermFalcon)

Covid-19 salgınının 2020’de tüm dünyada etkili olması sebebiyle toplu taşıma araçlarının temizlik ve hijyen sorunu bu günlerde oldukça tartışılan bir konu. Zira 2020’de ticari uçuşlar dünya genelinde yüzde 90 oranında azaldı. Birçok kişi salgına yakalanma riski sebebiyle havayolu ulaşımını tercih etmiyor.

Uçakların maddi kaygılar da göz önüne alındığında hızlı bir şekilde temizlenmesi ve yeni bir sefere hazırlanması da şu an için mümkün gözükmüyor.

Ancak Dimer firmasının yeni icadı GermFalcon, bu soruna kökten bir çözüm yöntemi buldu. GermFalcon, kabin memurlarının içecek dağıttığı sepetlerle hemen hemen aynı büyüklükte. GermFalcon’ın sağında ve solunda bulunan açılır kanatların üzerinde yer alan mor ötesi-C ışınları yayan lambalar sayesinde çok kısa bir sürede uçakların kabinlerini her türlü virüsten temizleyerek bu sektördeki hijyen sorununa hızlı bir çözüm sunuyor. Bir görevlinin uçak koridorunda GermFalcon aygıtını ittirerek kullanması durumunda sadece 10 dakika içerisinde tüm uçak kabini virüslerden arınmış hale geliyor.

Bu aygıt hastanelerde kullanılan UVC dezenfekte sistemine sahip. GermFalcon’un ayrıca SARS, MEERS ve koronavirüs benzeri virüslere karşı oldukça etkili. Aygıt şu anda Covid-19 virüsüne karşı test ediliyor.

10- Dijital fotoğrafların üzerinde filtre ya da rötuş olup olmadığını tespit eden yazılım (Foresight)

ABD merkezli Truepic firması dünya üzerinde Android yazılımını kullanan milyonlarca cep telefonunun işlemcisini üreten Qualcomm ile yaptığı işbirliğiyle Foresight adında çok gelişmiş bir yazılıma imza attı.

Foresight cep telefonuyla çekilen bir fotoğrafın üzerinde herhangi bir oynama yapılıp yapılmadığını, filtre kullanımını ve fotoğrafların ne zaman ve nerede çekildiğine dair tüm meta verilerini analiz ediyor. İnternet üzerinde derin sahtecilik (deep fake) olaylarının sıklıkla yaşandığı günümüzde bu kamera yazılımı sayesinde fotoğrafın gerçeklik değeri kolayca anlaşılabiliyor.

Günümüzde bir sene içerisinde 380 milyar adet dijital fotoğraf çekildiği göz önüne alındığında, Foresight yazılımı sayesinde sahte görselleri gerçeklerinden kolaylıkla ayırabileceğiz. Truepic’in bu ürününün 2022’de satışa sunulması düşünülüyor.