Bayramda yaşanan yoğun trafiğe rağmen yap-işlet-devret (YİD) modeliyle inşa edilen köprülerde araç geçiş garantileri yine tutmadı. Sadece Çanakkale Köprüsü için dört günlük süre zarfında kamu bütçesinden 112 milyon TL ödeme yapılacağı bildirildi. Uzmanlara göre, bu tablo YİD projelerinin kamu maliyesi üzerindeki ağır yükünü bir kez daha ortaya koyuyor.
Geçmeyen Araçlara Milyonlarca Liralık Fatura
Sözcü Gazetesi’nden Başak Kaya’nın haberine göre, Karayolları Genel Müdürlüğü’ne bağlı köprü ve otoyollar dokuz günlük bayram tatilinin dört günü boyunca ücretsiz hizmet verirken, yap-işlet-devret modeliyle özel şirketlerce işletilen geçişler paralı kalmaya devam etti. Bu uygulamaya rağmen, yoğun bayram trafiği dahi garanti edilen geçiş sayılarına yaklaşmaya yetmedi.
Günlük 45 bin araç geçiş garantisi verilen 1915 Çanakkale Köprüsü’nde, bayram boyunca yalnızca 50 bin araç geçiş yaptı. Garanti edilen dört günlük toplam 180 bin geçişin yalnızca dörtte biri gerçekleşti. CHP Erzincan Milletvekili Mustafa Sarıgül’ün açıklamasına göre, bu fark nedeniyle kamu bütçesinden işletmeci firmaya sadece 4 gün için 112 milyon TL ödeme yapılacak.
Garantiler Her Şartta İşliyor: Geçiş Olsa da Olmasa da Ödeme Var
YİD projelerinde devletin verdiği garanti sadece araç sayısıyla sınırlı değil. Aynı zamanda geçiş ücretleri üzerinden de ek maliyetler ortaya çıkıyor. Sarıgül, Yavuz Sultan Selim Köprüsü örneğini vererek, bu projede dört gün boyunca garanti edilen 540 bin araç geçişine karşın yalnızca 343 bin geçiş gerçekleştiğini belirtti. Bu fark için işletmeci firmaya 45 milyon TL ödeme yapılacak.
Öte yandan, garanti geçiş sayısını aşan Osmangazi Köprüsü’nde dahi kamu bütçesinden ödeme yapılması gerekiyor. Dört günlük süreçte 160 bin araç garantisi verilen köprüden 303 bin araç geçti. Ancak işletmeci firma ile yapılan sözleşmeler uyarınca geçiş ücretleri döviz kuruna göre belirlendiği için, vatandaşın ödediği düşük geçiş bedeli ile garanti edilen yüksek bedel arasındaki fark Hazine tarafından karşılanıyor. Mevcut geçiş ücreti 795 TL iken, sözleşmedeki garanti geçiş bedeli 55 dolar (yaklaşık 2.090 TL). Bu nedenle, sadece Osmangazi için dört gün içinde yapılacak kamu ödemesi 100 milyon TL’yi aşacak.
“Milletin Cebinden Çıkmayacak” Denmişti, Bütçenin Kara Deliği Oldu
Sarıgül, “Milletin cebinden beş kuruş çıkmayacak” vaadiyle tanıtılan YİD projelerinin bütçeye ağır yük bindirdiğini vurguladı. Geçiş garantilerinin tutmadığı durumlarda işletmeci firmalara doğrudan ödeme yapılmasının yanı sıra, geçiş garantileri tutsa bile kur farkı nedeniyle ek ödemeler yapılması, kamu mali yönetimi açısından ciddi soru işaretlerine yol açıyor.
CHP’li vekil, “Osmangazi Köprüsü’nde geçiş sayısı garanti sayının üzerine çıksa dahi devlet farkı ödemeye devam ediyor. Çünkü sözleşmeler dolar üzerinden. Bu sistem kamu kaynaklarının şeffaf olmayan biçimde şirketlere aktarılmasına neden oluyor” diyerek, uygulamaya eleştirilerini sürdürdü.
Bayram Trafiği Bile Kurtaramadı: Sistemin Sorgulanması Şart
Dokuz günlük tatilin yarattığı olağanüstü trafik yoğunluğu, yap-işlet-devret modeliyle işletilen otoyol ve köprülerin “kendini finanse eden yatırımlar” olmadığını bir kez daha gösterdi. Kamu kaynakları ile yapılan bu projelerin işletmecilerine verilen yüksek garantiler, ne zaman ve ne koşulda olursa olsun yurttaşın vergileriyle karşılanıyor.
Uzmanlar, mevcut finansman modelinin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor. Aksi halde, benzeri projelerin uzun vadede kamu bütçesinde telafisi zor bir yük oluşturacağı, sosyal hizmetlere ayrılması gereken kaynakların özel şirketlere garanti ödemesi olarak aktarılmaya devam edeceği uyarısı yapılıyor.
- Ankara’da Gençliğin Onur Çığlığı: “Baskıya, İşkenceye, Geleceksizleştirmeye Boyun Eğmeyeceğiz” - 26 Nisan 2025
- İstanbul’un İradesine Bir Darbe Daha: DEM Parti’den Yargının Araçsallaştırılmasına Sert Tepki - 26 Nisan 2025
- Gözaltı Operasyonlarına Tepki: Buğra Gökçe’nin İftira Endüstrisi Eleştirisi - 26 Nisan 2025
