Haber

Ayvalık adı nereden geliyor..?

30 Nisan 2014

1972 yılında yayımlanan ‘Eolya’nın Başkenti Ayvalık’ olarak türkçeleştirdiğimiz Yunanca kitaptan yararlanıldığında Ayvalık adının;

Ayva’dan, yabani ayva’dan
Midye türü olan ve bu kesimde bulunan ayvada’dan
İlk yerleşenlerinin Midilli’nin Kydona köyünden olabileceklerinden ya da Girit’in ‘Kydonies’ bölgesinden gelmiş olabileceklerinden dolayı geldiği söylenebilir.
Filozofların bu yerin adı konusundaki görüşlerini de vermek gerekir: Aioliki ‘nin (Eolya’nın)bozulmuş şeklidir. Aiolik kelimesinden türetilmiştir Ayvalık1.
Ayvalık anlamına gelen Kydonie ismi , İ.Ö. 330 ‘dan beri süregelmektedir. Yalnız ismin nereden kaynaklandığına dair, kesin bir yanıt bulamıyoruz. Antikçağ’da gerçekten Ayvalık’tı da oradan mı aldı? Bilinmiyor…

1. ‘Eolya’ mitolojiye göre Edremit Körfezinden İzmir’e kadar uzanan ve Midilli’yi de içine alan kıyı şeridine yerleşmiş bir soyun ülkesidir. Bu soydan olanlara Eoller ya da Eolyalılar denirdi.

İlk ve Ortaçağların Ayvalık’ı

Arkeolog Prof.Dr.Ömer Özyiğit ‘in anlatımına göre ;

Antikçağ’da, Ayvalık’ın önündeki adalara ‘Hekatonisa’ ismi veriliyordu. Bu isim, bu adaların en büyüğü ‘Nesos’ (Moshonisi, Cunda, Alibey) aynı isimle söylenen ‘Nesos’ ya da ‘Nasos’ antik kentinin baş tanrısı olan Apollon’dan gelmeteydi. ‘Hekatos’ Apollon’un takma adıydı. Bu nedenle bu adalara Hekatos ya da Apollon Adaları da deniliyordu. Apollon Adaların’da Nesos’tan başka ‘Chalkis’, ‘Pordoselene’, ‘Kydonia’ antik yerleşmeleri vardı. Antik kaynaklar Chalkis, Pordoselene ve Nasos’tan oldukça söz etmelerine karşılık, Kydonia hakkında, yazları akan ünlü bir sıcak su kaynağına sahip olduğunu yazan ,yalnız Plinius olmuştur. (İS 79)’da Vezüv Yanardağı’nın patlaması sırasında öldüğü kaydediliyor.

Bugün eski Kydonia olduğunu sandığımız yerde, toprak üzerinde göze hiçbir temel çarpmamasına karşılık, yüzeyde antik devre ait, çok bol sayıda çanak, çömlek parçacıkları açıkça görülebilmektedir. Yüzeyden topladığımız bu çanak çömlek parçacıklarına göre, burada Helenistik (İÖ 330 – 30), Roma (İÖ 30 – İS 395) çağlarına ait bir yerleşme merkezi olduğu anlaşılmaktadır. Bu antik yerleşme merkezinde, daha da eski devirlerin bulunup bulunmadığını anlamak için, bilimsel arkeolojik kazı ve sondajların yapılması gerekmektedir.

Roma Çağ’ında en parlak devrini yaşadığını sandığımız Kydonia’nın, daha sonraları Bizans Çağı içerisinde ya da sonlarına doğru, bazı nedenlerden dolayı,önemini yavaş yavaş kaybederek, yerleşmenin Ayvalık’ta ‘İlkkurşun Tepesi’ eteklerine kaydığı, burada gelişmeye başladığı, bu yeni yerleşme yerinde bulunan bazı Bizans Çağı verilerinden anlaşılmaktadır. Kent daha sonraki çağlarda gelişimini, bu merkez etrafında yapmış ve terk edilen eski yerleşme merkezi, zamanla toprak altında kalmıştır.

Bu dört antik kentten Chalkis ve Pordoselene, yaşamlarını bitirmelerine karşılık, Kydonia ve Nesos, Antikçağ’dan günümüze kadar yaşamlarını sürdürmüşler ve bugün de sürdürmektedirler. Üstelik Kydonia, Türkçeye çevrilmiş haliyle ‘Ayvalık’; Nesos ise, Cunda ya da Alibey adıyla yaşamaktadırlar.