Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan 2023 yılı sağlık harcamaları verileri, sağlık sistemindeki maliyetlerin hızlı artışını ortaya koydu. Toplam sağlık harcamaları 2023 yılında yüzde 105 artarak 1 trilyon 244 milyar 237 milyon TL’ye ulaştı. Bu rakam, sağlık sektöründeki büyüyen yükün, özellikle devlet bütçesi ve hanehalklarının üzerindeki baskısını gösteriyor. Artış oranları, özelleştirme politikalarının etkisiyle sistemin ne ölçüde maliyetli hale geldiğini de düşündürüyor.
Kamu ve Özel Sektör Harcamalarının Oranı
Genel devlet harcamaları yüzde 108,1 artarak 964 milyar 355 milyon TL’ye ulaştı ve toplam sağlık harcamalarının yüzde 77,5’ini oluşturdu. Özel sektör harcamaları ise yüzde 95,3 artışla 279 milyar 883 milyon TL olarak gerçekleşti. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) toplam harcamaların yüzde 42,1’ini karşılarken, merkezi devletin payı yüzde 34,8 olarak kaydedildi. Hanehalklarının cepten yaptığı sağlık harcamaları ise yüzde 97,2 artışla 220 milyar 914 milyon TL’ye yükseldi ve toplam sağlık harcamalarının yüzde 17,8’ine ulaştı.
Sağlık Hizmet Sunucularına Göre Dağılım
Sağlık hizmetleri için yapılan harcamalarda, en büyük payı yüzde 52,5 ile hastaneler aldı. Bunu, yüzde 20,6 ile tıbbi malzeme sunan perakende satış noktaları ve yüzde 10,7 ile ayakta bakım hizmeti veren kuruluşlar izledi. Sağlık sektörüne yapılan yatırımlar ise yüzde 114,9 artarak 109 milyar 343 milyon TL’ye ulaştı.
Kişi başına düşen sağlık harcaması, 2022’de 7 bin 141 TL iken 2023’te yüzde 104,2 artarak 14 bin 582 TL’ye yükseldi. Bu rakam, dolar bazında ise yüzde 44 artışla 431 dolardan 621 dolara çıktı. Sağlık harcamalarının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’ya (GSYH) oranı 2023’te yüzde 4,7’ye yükseldi.
Özelleştirmelerin Etkisi
Türkiye’de sağlık sisteminde özelleştirme politikalarının, maliyet artışındaki etkisi dikkate değer. 2000’li yıllardan itibaren hızlanan şehir hastaneleri projeleri ve özel sektörün sağlık hizmet sunumunda giderek daha fazla rol oynaması, kamu ve hanehalkları üzerindeki yükü artırdı. Özellikle, tıbbi malzeme ve ilaç teminindeki özel sektör etkisi, fiyat artışlarını tetikleyen faktörler arasında gösteriliyor.
Sağlık harcamalarındaki artışın nedenleri arasında, döviz kuru dalgalanmaları, enflasyonun etkisi ve ithalata dayalı tıbbi malzeme ve ilaç sistemine bağımlılık sayılabilir. Bunun yanında, özelleştirmenin yaygınlaşması, sağlık hizmetlerinin maliyetini yükseltiyor ve bu yük, cepten yapılan harcamalar yoluyla hanehalklarına yansıyor.
