Türkiye’deki Süryaniler kültürlerinin kaybolması ve dillerinin unutulmasından endişeli

7 Haziran 2020

Türkiye’deki Süryaniler azalan nüfus nedeniyle kültürlerinin ve geleneklerinin kaybolmasından endişeli.

Güneydoğu Anadolu’yda 4 bin civarında Süryani kaldığı tahmin ediliyor. Göç nedeniyle bölgede nüfus azalırken Almanya’da yüz binin üzerinde, İsveç’te yaklaşık 100 bin ve Belçika, Fransa ile Hollanda’da on binleri bulan Süryani yaşıyor.

Mardin’in tarihi Gülgöze köyünde yaşayan Yuhanun Akay’ın ailesi köyde kalan son 3 Süryani aileden biri. Çiftçilik yapan 8 çocuk babası Akay daha önceden köyde 200 Süryani aile 7 papaz ve 3 tane kilise olduğunu aktarıyor. Akay geçmişte pazar günleri her üç kilisede de ayin düzenlendiğini ve hepsinin dolduğunu belirtiyor.

Mardin’in Midyat ilçesini de içine alan ve Süryaniler’in dini ve kültürel merkezi kabul edilen Tur Abdin bölgesinde 2 bin 500 kilise ve 300 manastır olduğunu aktaran Süryani Dernekleri Federasyonu Başkanı Evgil Türker son yıllarda nüfustaki hafif yükselişe rağmen Türkiye’de Süryanilerin geleceğinden endişe ettiklerini vurguluyor.

İstanbul’da 20 bin civarında Süryani olduğunu ifade eden Türker kendilerinin de tüm azınlıklarla benzer ekonomik ve siyasi sıkıntılar çektiğini belirtiyor.

Süryanilerin el konulan mallarının iade edilmesi planı ile bir geri dönüş olacağı beklentisi oluşsa da Akay, Avrupa’dakilerin sadece yazları geldiklerini ve yeniledikleri evlerinin yılın geri kalanında boş olduğunu belirtiyor.

Akay köydeki 3 tarihi kilisenin de hala ayakta olduğunu ama 2001 yılından beri ayin düzenleyecek papaz olmadığını aktarıyor. Süryanilerin kullandığı dil olan ve Hazreti İsa’nın da ana dili olan Aramice’nin de unutulmaya yüz tuttuğunu aktaran Akay daha önce Aramice eğitimi veren özel bir kurs olduğunu ama onun da kapandığını vurguluyor.

Eşi Sonya ile birlikte çocuklarına ellerinden geldiğince Aramice öğretmeye çalışan Akay bir Süryani papaza ihtiyaç duyduklarında Midyat’a gitmek zorunda kalıyorlar.

Kaybolma hadiseleri

1980 ve 90’lı yıllarda PKK terörünün yükseldiği yıllarda bölgeden büyük bir kaçış yaşanırken bu yıl başında Süryaniler arasında korkular yeniden yükseldi.

Ocak ayında Katolik Keldani cemaatine mensup bir çift ocak ayında Şırnak’ta kayboldu. 65 yaşındaki Şimoni Diril’in cansız bedeni mart ayında bulunurken eşi 71 yaşındaki Hürmüz Diril hala kayıp.

Süryani Rahip Sefer Bilecen’in terör suçlamasıyla tutuklanması da endişeleri yükselten bir diğer etken olurken Türker Süryanilerin devlet tarafından hedef alındığına inanmadığını aktarıyor.