Türkiye’de 5-17 yaş grubundaki çalışan çocuk sayısı 720 bin

31 Mart 2020

Türkiye’de 2019 yılının 4. çeyreğinde (ekim, kasım, aralık) bir ekonomik faaliyette çalışan 5-17 yaş grubundaki çocuk sayısı 720 bin olarak belirlendi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), “Çocuk İşgücü Anketi Sonuçları 2019” çalışmasını yayımladı. Özel konulu araştırma, geçen yılın 4. çeyreğinde “Hanehalkı İşgücü Araştırması” ile 5-17 yaş grubundaki çocukları kapsadı.

Buna göre, Türkiye genelinde 5-17 yaş grubundaki çocuk sayısı 16 milyon 457 bin olarak tahmin edildi. Bu yaş grubundaki çocuklar, kurumsal olmayan nüfusun yüzde 20,3’ünü oluşturdu. Yaş grupları itibarıyla 5-11 yaş grubundaki çocuk sayısı 9 milyon 12 bin, 12-14 yaş grubundaki çocuk sayısı 3 milyon 796 bin, 15-17 yaş grubundaki çocuk sayısı ise 3 milyon 649 bin kişi olarak öngörüldü.

Bir ekonomik faaliyette çalışan 5-17 yaş grubundaki çocuk sayısı 720 bin olurken, çalışan çocuklar arasında 5 yaşında çocuk gözlenmedi. 5-17 yaş grubunda çalışan çocukların aynı yaş grubundaki çocuklar içinde payını gösteren istihdam oranı ise yüzde 4,4 oldu.

Çalışan çocukların yüzde 65,7’si eğitime devam etti

Çalışan çocukların yüzde 79,7’sini 15-17 yaş grubundakiler, yüzde 15,9’unu 12-14 yaş grubundakiler, yüzde 4,4’ünü de 5-11 yaş grubundaki çocuklar oluşturdu.

Cinsiyete göre incelendiğinde, çalışan çocukların yüzde 70,6’sını erkek, yüzde 29,4’ünü ise kız çocukları oluşturdu.

Söz konusu çocukların yüzde 65,7’si bir eğitime devam ederken, bu oran erkeklerde yüzde 65,6, kızlarda yüzde 66,1 oldu.

Öncelikli neden ‘hanehalkının ekonomik faaliyetine yardımcı olmak’

Yaş gruplarına göre, 5-14 yaş grubundaki çalışan çocukların yüzde 72’si, 15-17 yaş grubunda çalışan çocukların ise yüzde 64,1’i aynı zamanda bir eğitime devam etti. Çalışan çocukların yüzde 34,3’ü eğitime devam etmedi.

Çocukların çalışma nedenlerinde ilk sırayı yüzde 35,9 ile “hanehalkının ekonomik faaliyetine yardımcı olmak” aldı. Bunu yüzde 34,4 ile “iş öğrenmek, meslek sahibi olmak”, yüzde 23,2 ile “hanehalkı gelirine katkıda bulunmak” izledi. Çocukların yüzde 6,4’ü ise “kendi ihtiyaçlarını karşılamak” amacıyla çalıştı.

Söz konusu çocukların yüzde 30,8’i tarım, yüzde 23,7’si sanayi, yüzde 45,5’i ise hizmet sektöründe yer aldı. Yaş grubuna göre incelendiğinde, 5-14 yaş grubunda çalışan çocukların yüzde 64,1 ile tarım sektöründe, 15-17 yaş grubunda çalışan çocukların ise yüzde 51 ile hizmet sektöründe ağırlık kazandığı görüldü.

İşteki durumuna göre çalışan çocukların yüzde 63,3’ü ücretli veya yevmiyeli, yüzde 36,2’si ücretsiz aile işçisi, yüzde 0,5’i ise kendi hesabına olarak çalıştı.

Bu çocukların yüzde 66’sı düzenli iş yerinde, yüzde 30,4’ü tarla-bahçede, yüzde 3’ü seyyar sabit olmayan iş yeri veya pazar yerinde, yüzde 0,5’i ise evde çalıştı.

Aşırı sıcağa/soğuğa, kimyasal maddeye, ağır yük taşımaya maruz da kalabiliyorlar

Çalışma ortamında fiziksel sağlığı olumsuz etkileyen faktörler incelendiğinde, çalışan çocukların yüzde 12,9’unun aşırı sıcak/soğuk ya da aşırı nemli/nemsiz bir ortamda çalıştığı, yüzde 10,8’inin kimyasal madde, toz duman veya zararlı gazlara maruz kaldığı görüldü.

Çalışan çocukların yüzde 10,1’i zor duruş şekli veya harekete maruz kaldı veya ağır yük taşıdı, yüzde 10’nu ise gürültü veya şiddetli sarsıntıyla karşılaştı. Bunların yüzde 6,4’ünün çalıştığı ortamda kaza riskiyle karşı karşıya kaldığı, yüzde 4,6’sının ise çalıştığı iş yerinde göz yorgunluğu veya görsel odaklanma konusunda risk altında olduğu belirlendi.

Çocukların yüzde 1,3’ü çalıştığı yerde bir yaralanma veya sakatlanmaya maruz kalırken, yüzde 4,4’ü çalıştığı yerde yaralanma veya sakatlanmaya tanık oldu.

İş yerinin çalışma koşullarından kaynaklı herhangi bir rahatsızlık geçirenlerin oranı yüzde 0,6 iken, bu duruma tanık olanların oranı yüzde 2,2 oldu. Çocukların yüzde 0,1’i çalıştığı yerde fiziksel, sözlü şiddet veya kötü muameleye maruz kalırken, bu duruma tanık olanların oranı ise yüzde 1,5 olarak tahmin edildi.

Çocukların yüzde 45,5’i ev işlerine yardım etti

Ev işlerinde ailesine yardımcı olan çocuklar, hane için alışveriş, temizlik, yemek, ütü gibi ev işleriyle hanede kendinden küçük çocuklara veya yaşlı/engelli/hasta bir yakınına bakma konularında ailesine destek olan çocukları ifade ederken, çalışan çocuk kapsamında yer almıyor.

Bu çerçevede, 5-17 yaş grubunda, ev işlerinde ailesine yardımcı olan çocukların oranı yüzde 45,5 oldu. Bu oran, erkek çocuklarda yüzde 40, kız çocuklarda yüzde 51,3 olarak belirlendi.

Ev işlerinde ailesine yardımcı olan çocukların yüzde 43,5’i hane için alışveriş yapma, çamaşır-bulaşık yıkama, ütü yapma, yemek pişirme, ev eşyalarının temizliği gibi işlerde, yüzde 23,2’si hanede kendinden küçük çocukların bakımında, yüzde 5,4’ü ise hanedeki yaşlı/engelli/hasta bir yakınının bakımında ailesine yardımcı oldu.

Bu kapsamdaki çocuklar referans haftasında ortalama 5,8 saat söz konusu işlere zaman ayırdı. Çocukların yüzde 40,2’si referans haftasında ev işlerine iki saat ve daha az zaman harcarken, yüzde 37’si 3-7 saat, yüzde 14,5’i 8-14 saat, yüzde 5,4’ü 15-20 saat, yüzde 3’ü ise 21 saat ve daha fazla zaman harcadı.

Kız çocuklarının ev işlerine daha fazla zaman harcadığı görüldü. Erkek çocuklarının yüzde 16,3’ü, kız çocuklarının ise yüzde 28,3’ü ev işlerine haftada 8 saat ve daha uzun süre katkı sağladı.