Türkiye Emekliler İçin En Az Harcama Yapan Ülkeler Arasında

3 Ekim 2024

DİSK-AR: “Türkiye’de emekli aylıklarının artırılmasına ilişkin ‘kaynak yok’ iddialarının gerçeği yansıtmıyor.”

ILO verilerine göre dünyada sosyal korumaya (sağlık dahil) ortalama GSYH’nin yüzde 19,3’ü oranında kamu kaynağı ayrılırken Türkiye’de bu oran yüzde 10,5.

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) “Sosyal Koruma Raporu 2024-26: İklim Eylemi ve Adil Geçiş için Evrensel Sosyal Koruma” adlı raporu sosyal koruma ve emeklilikle ilgili hükümet harcamaları konusunda ayrıntılı bilgiler sunuyor.

Sosyal koruma harcamalarının GSYH’den aldığı pay önemli. Sosyal koruma harcamalarının GSYH’den aldığı payın yüksekliği sosyal risklere maruz kalanların daha iyi korunmasının önemli bir göstergesi olarak kabul ediliyor.

DİSK-AR’ın ILO raporundaki verilere dayanarak hazırladığı çalışmaya göre, yüksek gelir sahibi ülkelerde sosyal koruma harcamalarının GSYH’den aldığı pay yüzde 26 civarında. Türkiye’de ise sosyal koruma harcamalarının GSYH’sinin yüzde 10,5’i kadar kaynak ayrılıyor.

Sosyal koruma harcamalarının GSYH’den aldığı pay düşük gelirli ülkelerde sağlık harcamaları dahil yüzde 2 iken sağlık harcamaları hariç yüzde 0,8’e düşüyor. Sosyal koruma harcamalarına ayrılan pay düşük, orta gelir ve yüksek gelir sahibi ülkelerde artıyor.

Düşük gelirli ülkelerde sağlık hariç sosyal koruma harcamaları GSYH’nin yüzde 0,8’i iken düşük-orta gelirli ülkelerde yüzde 4,2, Arap ülkelerinde yüzde 4,6, yüksek gelirli ülkelerde yüzde 16,2, Kuzey Amerika yüzde 16,5, Batı, Kuzey ve Güney Avrupa yüzde 19,2 kaynak ayırıyor.

Sağlık hariç sosyal koruma harcamalarının GSYH’ye oranında Dünya ortalaması 12,9 iken Türkiye’de ise bu oran yüzde 6,9’a kadar geriliyor.

Hükümetler emekliler için ne harcıyor?

Yüksek gelirli ülkelerde ortalama emeklilik harcamalarının payı yüzde 9’a, Batı, Kuzey ve Güney Avrupa’da yüzde 11’e yükseliyor.

Düşük gelirli ülkelerde emeklilik harcamaları GSYH’nin yüzde 0,2’sini oluştururken Türkiye ise emeklilik harcamalarına GSYH’sinin yüzde 4,3’ü kadar kaynak ayırıyor.

Seçilmiş ülkelere göre sosyal koruma harcamalarına (sağlık dahil) en fazla pay ayıran ilk üç ülke yüzde 34,1 ile Fransa, yüzde 33,1 ile Finlandiya ve yüzde 30,4 ile İtalya. En az pay ayıran üç ülke ise yüzde 8,7 ile Ermenistan, yüzde 9,5 ile Irak ve yüzde 10,2 ile Azerbaycan. Türkiye, sosyal koruma harcamalarına ayırdığı yüzde 10,5’lik GSYH payıyla dördüncü sırada.

Seçilmiş ülkelere göre emeklilik harcamalarına en fazla kaynak ayıran ilk üç ülke yüzde 16,9 ile İtalya, yüzde 16,3 ile Yunanistan ve yüzde 14,7 ile Fransa olarak sıralanıyor. Türkiye’de kamu emeklilik harcamaları GSYH‘nin yüzde 4,3’üne karşılık geliyor. Türkiye emekliliklere en az kamu kaynağı ayıran ülkeler arasında yer alıyor.

DİSK-AR’ın çalışmasında “Türkiye’de emekli aylıklarının artırılmasına ilişkin ‘kaynak yok’ iddialarının gerçeği yansıtmadığı ve Türkiye’nin emeklilere GSYH’den pay vermeyi tercih etmediği, ILO tarafından yayımlanan rapor aracılığıyla bir kez daha ortaya çıkmış oldu” değerlendirmesine yer veriliyor. (Ajans Bizim)