Türkiye’de sigara satışı 2023’te yüzde 17,7’lik artışla 137,4 milyar adete ulaşarak rekor kırdı. Sigaradan hasılat da 288 milyar TL’ye ulaştı. Sigara satışı dünyada düşüş eğilimindeyken Türkiye’de son 10 yılda yüzde 50 arttı.
Sigara satışları dünya genelinde düşüş eğilimindeyken Türkiye’de rekor kırıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı verilerine göre, Türkiye’de sigara satışları 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 17,7 artışla 137,4 milyar adete ulaşarak tüm zamanların zirvesine ulaştı.
1999 yılında 114,4 milyar adet olan ve 2013’te 91,7 milyar adete kadar gerileyen Türkiye’deki sigara satışları, daha sonraki 10 yılda yükseliş eğilimine girdi. 2023’te sigara satış rakamı, 2013’teki rakamın yüzde 50 üzerinde oldu.
Türkiye’de sigara satışlarından elde edilen hasılat da geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 79,6 artışla 288 milyar TL’ye ulaştı.
Bu dönemde Türkiye’de sigara üretimi yüzde 12,9’luk artışla 189 milyar adete ulaşırken, bu rakamın 49,7 milyar adetlik kısmı ihraç edildi. Sigara ihracatından elde edilen gelir 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 14,8 artışla 490,6 milyon dolara yükseldi.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünya genelinde her yıl yaklaşık 8 milyon kişi tütün kullanımına bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybediyor. Türkiye’de de her yıl yaklaşık 100 bin kişinin bu nedenle öldüğü tahmin ediliyor.
Sektör yabancıların elinde
TEKEL’i özelleştiren AKP hükümeti, yurt içi sigara üretimini ve pazarını yabancıların hakimiyetine vermişti. Sigara üretimi için gerekli tütün de büyük oranda ithalatla sağlanıyor.
2023 yılında Türkiye’de 114,5 milyon kilogram tütün kullanılırken bunun yüzde 83’lük bölümü ithal tütünle karşılandı. Yerli tütün payı ise yüzde 17 oldu.
2008 yılında çıkan 4207 sayılı kanun, kafe, kahvehane, restoran, eğlence yerleri dahil, tüm kapalı alanlarda sigara içilmesini yasaklayan önemli bir adım olmuştu. Ancak bu kanunun uygulanmasında yaşanan zorluklar ve sigara satışlarının artması, Türkiye’nin tütün kontrolünde karşılaştığı zorlukları gözler önüne seriyor.
Tütün ve alkolden elde edilen ÖTV miktarının da bu dönemde önemli bir artış gösterdiği bilinmektedir. Tütün ve tütün mamullerinden alınan özel tüketim vergisi (ÖTV) ise 2023 yılında önceki yıla göre %69,4 artarak 245,6 milyar TL’ye yükselmiştir. Bu artışta, alkollü içkilere ve tütün mamullerine getirilen vergi artışlarının etkisi büyüktür.
