Türkiye’nin kiÅŸi başına geliri 2020 yılında yüzde 23 arttı mı? Bu sorunun cevabı, hangi veri seti kullanıldığına baÄŸlı. T24’te yayınlanan “KiÅŸi başına geliri bir yılda nasıl olup da yüzde 23 arttırdığımız mucizesini anlamak için bu yazımı okumanız gerekir” baÅŸlıklı makalede, ekonomist Mahfi EÄŸilmez bu konuyu detaylı bir ÅŸekilde analiz ediyor.
EÄŸilmez, makalesinde Türkiye Ä°statistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine dayanarak, Türkiye’nin gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYÄ°H) 2020 yılında nominal olarak yüzde 18.5 artarak 5.1 trilyon TL olduÄŸunu; ancak reel olarak bakıldığında, GSYÄ°H’nin yüzde 1.8 artarak 2.3 trilyon TL olduÄŸunu belirtiyor.
KiÅŸi başına gelir ise, GSYÄ°H’nin nüfusa bölünmesiyle hesaplanır. EÄŸilmez, TÜİK’in verilerine göre, Türkiye’nin nüfusu 2020 yılında yüzde 1.5 artarak 83.6 milyon olduÄŸunu; buna göre, kiÅŸi başına gelirin reel olarak yüzde 4.5 artarak 27 bin 600 TL olduÄŸunu yazıyor.
Ancak kişi başına geliri dolar cinsinden bulmak için, döviz kurunu da dikkate almak gerekir. Döviz kuru, bir ülkenin para biriminin başka bir ülke para birimi cinsinden değeridir. Türk lirasının dolar karşısındaki değeri, döviz kurunu belirler. Döviz kuru düştükçe, Türk lirası değer kaybeder; yükseldikçe değer kazanır.
EÄŸilmez, Türkiye’nin döviz kurunun 2020 yılında nominal olarak yüzde 31.6 artarak 7.5 TL/USD olduÄŸunu; reel olarak ise, yüzde 29.8 artarak aynı seviyeye geldiÄŸini ifade ediyor. Buna göre, kiÅŸi başına gelirin dolar cinsinden yüzde 20.4 azalarak 3680 USD olduÄŸunu söylüyor.
Ancak döviz kuru, ülkelerin satın alma güçlerini tam olarak yansıtmaz. Çünkü farklı ülkelerdeki fiyat seviyeleri ve yaşam maliyetleri farklıdır. Bu nedenle, satın alma gücü paritesi (SAGP) adı verilen bir kavram kullanılır. SAGP, bir ülkenin para biriminin başka bir ülke para birimi cinsinden satın alma gücünü gösterir.
EÄŸilmez, Türkiye’nin SAGP’sinin 2020 yılında nominal olarak yüzde 27.8 artarak 2.3 olduÄŸunu; reel olarak ise, yüzde 26 artarak aynı seviyeye geldiÄŸini aktarıyor. Buna göre, kiÅŸi başına gelirin SAGP cinsinden yüzde 4.3 artarak 8460 USD olduÄŸunu vurguluyor.
EÄŸilmez, makalesinin sonunda ÅŸu sonuca varıyor: “Türkiye’nin kiÅŸi başına gelirinin 2020 yılında nasıl yüzde 23 arttığı sorusunun cevabı ÅŸudur: Bu artış, nominal deÄŸerlerle hesaplandığında gerçekleÅŸmiÅŸtir. Reel deÄŸerlerle hesaplandığında ise, kiÅŸi başına gelir dolar cinsinden yüzde 20.4 azalmış; SAGP cinsinden ise yüzde 4.3 artmıştır. Bu artışın nedeni ise, döviz kurunun ve SAGP’nin reel olarak yüksek oranda artmasıdır. Bu durum, bir mucize deÄŸil, bir istatistik oyunudur.”
EÄŸilmez’in yazısının tamamını okumak için buraya tıklayabilirsiniz.
