AYM, aralarında Birgün, Diken, Duvar, Artı Gerçek’in bulunduÄŸu haber sitelerinde yayınlanan 500’den fazla içeriÄŸe getirilen eriÅŸim yasaklarına iliÅŸkin hak ihlali kararı verdi.
Anayasa Mahkemesi (AYM), internet ortamında yayımlanan çok sayıda haber içeriÄŸine yönelik alınan eriÅŸim engelleme kararlarına karşı yapılan 502 bireysel baÅŸvuruya iliÅŸkin hak ihlali kararı verdi. Ä°fade özgürlüğünün ihlal edildiÄŸi belirtilen kararın gerekçesinde ilgili düzenlemede öngörülen sistemin etkili baÅŸvuru hakkı yönünden de “yapısal bir sorun” içerdiÄŸi kanaatine varıldığı belirtildi.
DW Türkçe’de yer alan habere göre eriÅŸime engellenen haberlerin 118’si Diken, 87’si Duvar, 36’sı BirGün, 31’i Artı Gerçek, 11’i Sendika.Org. ve 23’ü ise EngelliWeb içerikleri oldu. Gay Sosyal Ağı’nın web sitesi hornet.com da bu kararlar kapsamında 2020’de eriÅŸime yasaklanmıştı.
502 BAÅžVURU BÄ°RLEÅžTÄ°RÄ°LDÄ°
EriÅŸim engeli kararları arasında Soma’da bir madenciye tekme atan eski BaÅŸbakanlık Müşaviri Yusuf Yerkel’in 352 haber içeriÄŸine yönelik aldırdığı karar da yer aldı. 17-25 Aralık yolsuzluk skandalı, MÄ°T tırları davası, AKP’li CumhurbaÅŸkanı Tayyip ErdoÄŸan’a iliÅŸkin karikatür, Bilal ErdoÄŸan hakkında Ä°talya’da soruÅŸturma baÅŸlatılması, Sümeyya ErdoÄŸan ve  Berat Albayrak’a iliÅŸkin haberler de AYM’ye taşınan içerikler arasında. Dönemin BaÅŸbakanı Ahmet DavutoÄŸlu’nun aldırdığı bazı haber yasakları da bireysel baÅŸvuruya konu oldu.  ÇeÅŸitli suç ceza hakimlikleri tarafından 2014’ten 2023 yılına kadar son 10 yılda haber içeriklerine getirilen eriÅŸim engelleme kararlarına karşı yapılan 502 baÅŸvuruyu birleÅŸtiren AYM, verdiÄŸi kararda ifade özgürlüğü ile etkili baÅŸvuru hakkının ihlal edildiÄŸine hükmetti. Bu dosyalardan 352 tanesini de Prof. Dr. Yaman Akdeniz’in kurucusu olduÄŸu Ä°fade Özgürlüğü DerneÄŸi’nin yaptığı baÅŸvurular oluÅŸturuyor.
TAZMİNAT ÖDENECEK
EriÅŸim engellerinin kaldırılması için kararın örneÄŸini ilgili sulh ceza hakimliklerine gönderen Yüksek Mahkeme, baÅŸvuruculara tazminat ödenmesine de karar verdi. Mahkeme, 10 yıl içinde farklı kiÅŸiler adına 90’dan fazla bireysel baÅŸvuru yapan avukata tek vekalet ücreti (18 bin 800 TL) ödenmesini de kararlaÅŸtırdı.
MECLİS’TEN DÜZENLEME İSTENMİŞTİ
Kararın ifade özgürlüğü yönünden gerekçesinde AYM’nin daha önce aldığı “Keskin Kalem Yayıncılık ve Ticaret A.Åž. ve diÄŸerleri” kararına atıf yapıldı. Bu kararda, sorunun yapısal olduÄŸu ve Meclis’ten bir yıl içinde yasal düzenleme yapılmasının istendiÄŸi anımsatıldı. Ancak kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasının üzerinden bir yıl geçtiÄŸine iÅŸaret edilen kararda, bu kararda kanundan kaynaklanan ihlalin giderilmesi için saÄŸlanması gerektiÄŸi belirtilen güvencelerin saÄŸlanmadığı, tespit edilen yapısal sorunun çözümü için gerek yasama organı gerek ilgili kamu otoritelerince bir deÄŸiÅŸiklik gerçekleÅŸtirilmediÄŸi ve önlem alınmadığı dikkate alınmadığına iÅŸaret edildi.
ETKÄ°LÄ° BAÅžVURU HAKKI BAKIMINDAN
Kararın “etkili baÅŸvuru hakkının” ihlali yönündeki gerekçesinde de itiraz makamlarının kararlarında baÅŸvurucuların iddialarını ve delillerini dikkate almadığı, çatışan menfaatleri dengelemeye yönelik bir çaba içinde olmadığı, internet içeriklerine eriÅŸimin engellenmesi ÅŸeklindeki müdahalenin demokratik toplum düzeninin gereklerine uygunluÄŸunu ve müdahalenin orantılı olup olmadığını deÄŸerlendirmediÄŸi kaydedildi. Gerekçede “tüm baÅŸvurucuların ifade özgürlükleriyle baÄŸlantılı olarak Anayasa’nın 40. maddesinde güvence altına alınan etkili baÅŸvuru haklarının ihlal edildiÄŸine karar verilmesi gerektiÄŸine” dikkat çekildi.
AYM’NİN İPTAL ETTİĞİ MADDE
AYM, “kiÅŸilik haklarını ihlal ettiÄŸi” iddiasıyla internet ortamında yapılan yayın içeriÄŸinin çıkarılması veya eriÅŸimin engellenmesini düzenleyen 5651 sayılı Ä°nternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla Ä°ÅŸlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’un 9’uncu maddesinin iptaline karar vermiÅŸti. Bu düzenlemeyle internet ortamındaki bir içeriÄŸin “süresiz olarak” engellendiÄŸine iÅŸaret edilen kararda, “Bu yönüyle kurallar ifade ve basın özgürlüklerine ağır bir müdahale teÅŸkil etmektedir” denilmiÅŸti. 10 Ocak’ta yayımlanan kararın 9 ay sonra yürürlüğe girmesine hükmedilmiÅŸti. (MA)
