Türkiye, 49 Ülke Arasında En Fazla Mahkum Sayısına Sahip İkinci Ülke

28 Mayıs 2023

Avrupa Konseyi Cezaevi İstatistik Raporu 2021, Avrupa’daki 49 ülkenin cezaevi durumunu kapsamlı bir şekilde analiz ediyor. Bu raporda, Türkiye’nin cezaevi nüfusu, hapsedilme oranı, ceza süreleri, işlenen suçlar ve cezaevi personeli gibi konularda Avrupa Birliği (AB) ülkeleriyle karşılaştırılması yapılıyor.

Avrupa Konseyi Cezaevi İstatistik Raporu 2021, Avrupa’daki 49 ülkenin cezaevi durumunu kapsamlı bir şekilde analiz ediyor. Bu raporda Türkiye’nin cezaevlerindeki sorunlar ve aksaklıklar da gözler önüne seriliyor. Bu yazıda, raporun bulgularını Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Ceza İnfaz Kurumları İstatistikleri ve Adalet Bakanlığı verileri ile karşılaştırıldı.

Raporun en çarpıcı sonuçlarından biri, Türkiye’nin Rusya’nın ardından en fazla mahkum sayısına sahip ikinci ülke olmasıdır. 31 Ocak 2021 itibariyle Türkiye’de 272 bin 115 mahkum bulunuyor. Bu sayı, Avrupa ortalamasının yaklaşık üç katıdır. Ayrıca Türkiye, 100 bin kişi başına düşen mahkum sayısı bakımından da Rusya ile birlikte ilk sırada yer alıyor. Her 100 bin kişiden 325’i Türkiye’de hapis cezasına çarptırılıyor. Bu oran, Avrupa ortalamasının (102) üç katından fazladır.

Türkiye’nin hapsedilme oranındaki artış da dikkat çekici. Rapora göre, 2011 ile 2021 arasında Türkiye’de hapsedilme oranı yüzde 89,3 arttı. Bu dönemde hapsedilme oranının önemli ölçüde arttığı nüfusu 300 binden fazla olan Avrupa’daki tek ülke Türkiye’ydi.

Adalet Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’de ceza infaz kurumlarına giren hükümlülerin yüzde 24,4’ü hırsızlık suçundan dolayıdır. Bu da her 4 hükümlüden birisinin hırsızlık suçunu işlediğini göstermektedir. Hırsızlığı yüzde 16 ile uyuşturucu madde ticareti suçu izlemekte. Diğer suç türleri ise şöyledir: yüzde 10 ile adam öldürme, yüzde 9 ile terör suçları, yüzde 7 ile cinsel saldırı ve taciz suçları.

Raporda, hapsedilme oranlarının değişimi de inceleniyor. Buna göre, Ocak 2020 ile Ocak 2021 arasında Türkiye’de hapsedilenlerin sayısı yüzde 8,9 azalmış. Ancak bu azalma, Türkiye’nin hapsedilme oranını önemli ölçüde düşürmeye yetmemiş. Zira rapora göre, Türkiye 2011 ile 2021 arasında hapsedilme oranının en fazla arttığı ülke olmuş. Bu dönemde Türkiye’de hapsedilme oranı yüzde 89,3 artmış. Türkiye, bu dönemde hapsedilme oranının önemli ölçüde arttığı, nüfusu 300 binden fazla olan Avrupa’daki tek ülke olmuş.

Türkiye’nin cezaevlerindeki kalabalıklaşma sorunu da raporda dikkat çekiyor. Türkiye, 100 hücreye düşen mahkum sayısı bakımından Romanya, Yunanistan ve Kıbrıs’ın ardından dördüncü sırada yer alıyor. Her 100 hücrede 108 mahkum bulunuyor. Bu da cezaevlerinin kapasitesinin üzerinde çalıştığını gösteriyor. Cezaevlerindeki kalabalıklaşma, hem mahkumların hem de personelin yaşam koşullarını olumsuz etkiliyor.

Raporda ayrıca Türkiye’nin cezaevi personeli sayısının yetersiz olduğu da belirtiliyor. Bir cezaevi personeli başına düşen mahkum sayısı bakımından Türkiye, Avrupa’da ilk sırada yer alıyor. Her bir personel 3.9 mahkuma bakmak zorunda kalıyor. Bu da personelin iş yükünü arttırıyor ve cezaevlerindeki güvenlik ve disiplini zorlaştırıyor.

Türkiye’nin cezaevlerindeki diğer bir sorun da kadın mahkumların durumudur. Rapora göre Türkiye’deki mahkumların yüzde 4’ü kadındır. Bu oran Avrupa ortalamasının (yüzde 5) altındadır. Ancak kadın mahkumların karşılaştıkları sorunlar daha fazladır. Kadın mahkumlar, erkek mahkumlara göre daha fazla ayrımcılığa, şiddete ve tacize maruz kalabiliyorlar. Ayrıca kadın mahkumların çocuklarıyla ilgilenmeleri için yeterli imkan sağlanmıyor.

Sonuç olarak, Avrupa Konseyi Cezaevi İstatistik Raporu 2021, Türkiye’nin cezaevlerindeki ciddi sorunları ortaya koyuyor. Türkiye’nin cezaevlerini iyileştirmek için yapması gereken çok şey var. Ceza politikalarını gözden geçirmek, alternatif yaptırımları geliştirmek, cezaevi kapasitesini arttırmak, personel sayısını ve niteliğini yükseltmek, mahkumların haklarını korumak ve rehabilite etmek için adımlar atmak gerekiyor. (NHY, Haber Merkezi)