TÜİK Raporu: Türkiye Ekonomisinde Gelir Dağılımı Değişiyor

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2022 yılına ait yıllık verileri ve 2023 yılının nisan, mayıs ve haziran aylarını kapsayan ikinci çeyrek dönemsel verilerini açıkladı. Bu veriler, Türkiye’nin gayrisafi yurt içi hasılası (GSYH) ve gelir dağılımındaki önemli değişikliklere ışık tutuyor.

2023 yılının ikinci çeyreğinde GSYH, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 3,8 artış göstererek ekonomik büyümeyi yansıttı. Ancak, bu büyüme eşit bir şekilde paylaşılmamış gibi görünüyor. DİSK-AR (Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi), emekçilerin GSYH içindeki payının yıllık verilere göre 9 puan artarak yüzde 34,3 olduğunu belirtti. Bununla birlikte, sermayenin aldığı pay bir önceki yılın aynı dönemine göre 10,5 puan azalarak yüzde 43,8’e geriledi.

DİSK-AR, bu artışın arkasındaki ana sebep olarak EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) düzenlemesini işaret ediyor. EYT düzenlemesi, 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanların emeklilik yaş koşulunu ortadan kaldırarak bu dönem öncesinde sigortalanan EYT’lilerin emeklilik işlemlerine olanak sağladı. Bu dönemde, EYT nedeniyle kıdem tazminatı ve emekli aylığı alanlarda artış yaşandı ve emeğin GSYH içindeki payının yükselmesine yol açtı.

Öte yandan, 2022 yılında GSYH’nin yüzde 5,5 büyüdüğü ancak emeğin payının 2021’e göre 3,7 puan azalarak yüzde 26,3’e gerilediği görüldü. Sermayenin GSYH içindeki payı ise 2021’e göre 1,4 puan artarak yüzde 53,7’ye yükseldi.

DİSK-AR, bu değişiklikleri bir bölüşüm krizi olarak tanımlıyor ve 2016 sonrasında gelir dağılımında ciddi bir bozulma yaşandığına dikkat çekiyor. 2002 yılında AKP iktidara geldiğinde, büyüme emeğin yüzde 28,3’ünü, sermayenin ise yüzde 53,8’ini alıyordu. Ancak 21 yıl süren AKP iktidarının ardından emeğin payı yalnızca 2 puan azalırken, sermayenin payı neredeyse değişmedi.

Başkanlık sistemi döneminde ise gelir dağılımındaki bu kötüleşme hızlandı. 2016’da GSYH içinde emeğin payı yüzde 36,3 iken 2022’de 10 puan gerileyerek yüzde 26,3’e düştü. Sermayenin payı ise aynı dönemde 6,2 puan artarak yüzde 53,7’ye yükseldi.

DİSK-AR, bu hızlı gelir eşitsizliğinin ciddi bir sorun olduğunu vurguluyor ve başkanlık sisteminin uygulanmaya başladığı 2018’den itibaren emeğin gelirinin sermayenin gelirine kıyasla daha yavaş arttığına dikkat çekiyor. Bu durum, gelirin sınıfsal dağılımının kötüleştiğine işaret ediyor.

TÜİK verileri, Türkiye ekonomisinin büyüme ve gelir dağılımı konularında önemli değişikliklere sahne olduğunu gösteriyor ve bu veriler, ekonomik ve siyasi tartışmaların merkezinde yer alıyor.