Enflasyon, ekonomide fiyatların genel düzeyinin sürekli artması olarak tanımlanır. Enflasyonun yüksek olması, hem tüketicilerin hem de üreticilerin satın alma gücünü azaltır. Bu nedenle, enflasyonun ölçülmesi ve kontrol altında tutulması, ekonomik istikrar ve refah için önemlidir.
Türkiye’de enflasyonun resmi olarak açıklanan rakamları, tüketici fiyat endeksi (TÃœFE) ve üretici fiyat endeksi (ÃœFE) olarak bilinir. TÃœFE, tüketicilerin satın aldığı mal ve hizmetlerin fiyatlarını takip eder. ÃœFE ise, üreticilerin mal ve hizmet üretmek için kullandıkları girdilerin fiyatlarını izler.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), son açıklanan enflasyon verilerine göre, vatandaşların hissettiği enflasyonun resmi rakamlardan iki kat daha yüksek olduğunu belirtiyor. TÜİK, halkın özellikle enflasyon gibi hayatlarını doğrudan etkileyen verilere duyduğu güvensizliği, global bir sorun olarak değerlendiriyor.
2023 yılı tüketici enflasyonunu yüzde 64,7 olarak açıklayan TÜİK’e göre, vatandaÅŸlar bu enflasyonu yüzde 129,4 oranında hissedebilirler. Ancak, TÜİK ile veri serilerine eriÅŸilemeyen Enflasyon AraÅŸtırma Grubu (ENAG) verileri arasında karşılaÅŸtırma yapılamıyor. Ayrıca, TÜİK ve Ä°stanbul Ticaret Odası (Ä°TO) endeksleri arasındaki yapısal farklar yıllardır devam ediyor, ve yüksek enflasyon bu farkı daha belirgin hale getiriyor.
TÜİK yetkililerine göre, kurum, resmi olarak duyurmasa da vatandaşların tüketim alışkanlıkları ve harcama kalıplarını dikkate alarak hissedilen enflasyonun açıklanan enflasyondan iki kat daha yüksek olduğunu hesaplıyor. TÜİK, halkın resmi istatistiklere, özellikle enflasyon gibi hayati öneme sahip verilere olan güvensizliğini, tüm ülkelerde yaşanan bir sorun olarak görüyor.
AB Euro Bölgesi’nde 2004’ten bu yana hesaplanan algılanan enflasyonun, ölçülen enflasyondan her zaman daha yüksek olduÄŸu belirtiliyor. Özellikle 2008 küresel krizi ve Covid-19 salgını dönemlerinde, bireylerin hissettiÄŸi enflasyonun resmi rakamların üzerinde seyrettiÄŸi gözlemlenmiÅŸ. Avrupa Merkez Bankası (ECB) verilerine göre, hissedilen enflasyon resmi enflasyondan beÅŸ kat daha yüksek çıkabiliyor.
Algılanan enflasyonun resmi enflasyondan yüksek olmasının nedenleri arasında tüketicilerin gelir seviyelerinin, harcama kalıplarının ve tüketim alışkanlıklarının kişiden kişiye farklılık göstermesi bulunuyor. TÜİK, ayrıca, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) hesaplamalarının kullanılan mal ve hizmet sepetinin bireylere göre değişmesi nedeniyle hissedilen enflasyon ile resmi enflasyon arasında farklılıklar oluşturduğunu ifade ediyor.
ENAG verileriyle ilgili olarak TÜİK, Mayıs seçimlerinden sonra yaÅŸanan hızlı kur ve petrol fiyatlarındaki yüksek enflasyonun, TÜİK verilerinin güvenilirliÄŸini de gösterdiÄŸini ifade ediyor. Ayrıca, ENAG’ın internet sitesinde TÃœFE’de kaydedilen artışları gösteremediÄŸi ve metodolojik bilgilerin eksik olduÄŸu eleÅŸtirilerine de yer veriyor. TÜİK’e göre, ENAG’ın Türkiye genelinde tüm tüketim verilerini toplama iddiasının ciddi kapsam eksikliÄŸi sorunu içerdiÄŸi, dolayısıyla Türkiye genelini temsil etmeyeceÄŸi belirtiliyor.
