İsveç merkezli Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI), 2024 yılı Küresel Askeri Harcamalar raporunu yayımladı. Rapora göre, dünya genelinde askeri harcamalar, savaş ve çatışmaların yayılması, küresel gerilimlerin tırmanması ve 3. Dünya Savaşı olasılığına dair endişeler nedeniyle bir önceki yıla göre yüzde 9,4 artarak 2 trilyon 718 milyar dolarla tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.
SIPRI’nin verilerine göre, küresel askeri harcamalar art arda 10 yıldır yükselişte. Kişi başına düşen askeri harcama ise 334 dolara çıkarak, 1990’dan bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Bu tablo, güvenlik kaygıları adı altında dünya kaynaklarının silahlanmaya aktarıldığını ve sosyal refah harcamalarının geri plana itildiğini bir kez daha ortaya koydu.
Türkiye’nin 10 Yıldaki Askeri Harcama Artışı: Yüzde 110
Raporda Türkiye’ye dair veriler de dikkat çekici. 2015-2024 yılları arasında Türkiye’nin askeri harcamaları yüzde 110 artış gösterdi. Sadece 2024 yılında Türkiye’nin askeri harcamalarının bir önceki yıla göre yüzde 12 artarak 25 milyar dolara ulaştığı kaydedildi.
Bu artış, Türkiye’nin son yıllarda artan bölgesel gerilimler ve dış politika hedefleri doğrultusunda askeri kapasitesini güçlendirme çabalarının bir yansıması olarak yorumlanıyor. Ancak, aynı dönemde yaşanan ekonomik darboğazlar ve sosyal harcamalardaki kısıtlamalar, bu tercihin toplum üzerindeki etkilerini daha görünür hale getiriyor.
Avrupa ve Ortadoğu’da Silahlanma Yarışı
SIPRI raporunda, 2024 yılında özellikle Avrupa ve Ortadoğu’da askeri harcamalarda keskin bir artış yaşandığı vurgulandı. Malta hariç, tüm Avrupa ülkeleri askeri bütçelerini yükseltti. Raporda, Ukrayna’daki savaşın ve ABD’nin NATO’ya olan bağlılığına ilişkin şüphelerin, Avrupa’daki askeri harcamaları yüzde 17 oranında artırdığı belirtildi.
Bu artış, Avrupa’nın güvenlik politikalarının savaş olasılıklarını azaltmaktan çok yeni gerilimleri tetikleyebileceği eleştirilerini de beraberinde getiriyor. Bir yanda savaşın yıkımı, diğer yanda silahlanmaya yapılan rekor yatırımlar, geleceğe dair endişeleri büyütüyor.
En Çok Harcama Yapan Ülkeler: ABD, Çin, Rusya…
Rapora göre, 2024 yılında en fazla askeri harcama yapan ülkeler sırasıyla ABD, Çin, Rusya, Almanya ve Hindistan oldu. Bu beş ülke, dünya askeri harcamalarının yüzde 60’ını tek başına gerçekleştirdi. İsrail, Almanya, İngiltere, Fransa ve Suudi Arabistan gibi ülkeler de askeri harcamalarını önemli oranda artırdı.
SIPRI uzmanları, 100’den fazla ülkenin askeri harcamalarını artırdığına dikkat çekiyor. Bu eğilim, dünyada yalnızca birkaç bölgenin değil, küresel ölçekte bir militarizasyon sürecinin hız kazandığını gösteriyor.
“Toplumlar Üzerinde Ağır Etkiler Olacak”
SIPRI Askeri Harcamalar ve Silah Üretim Programı Kıdemli Araştırmacısı Xiao Liang, hükümetlerin askeri güvenliğe diğer bütçe alanları pahasına daha fazla öncelik verdiğini vurguladı. Liang’a göre, bu tercihler, ekonomik ve sosyal alanlarda ciddi ödünleşmelere neden olacak ve toplumlar üzerinde derin etkiler bırakacak.
Raporda, askeri güvenlik arayışıyla yükselen harcamaların, sosyal devlet anlayışını aşındırdığına ve küresel ölçekte halkların refahına ağır bedeller ödettirdiğine işaret ediliyor. Eğitimden sağlığa, sosyal yardımlardan altyapı yatırımlarına kadar birçok alanda yaşanacak kesintilerin, önümüzdeki yıllarda daha da belirginleşmesi bekleniyor.
- NHY / MA
