Son yıllarda Türkiye, doÄŸalgaz fiyatlarında önemli artışlar yaÅŸamıştır. Bu durum, çeÅŸitli siyasi figürler tarafından yoÄŸun tartışma ve eleÅŸtiri konusu olmuÅŸtur. Bu isimlerden biri de, hükümetin konuyu ele alış ÅŸekline sert muhalefet gösteren CHP (Cumhuriyet Halk Partisi) üyesi Cevdet Akay’dır.
2018 yılından bu yana Türkiye, doÄŸalgaz fiyatlarında dikkat çekici bir yükseliÅŸ yaÅŸamıştır. Bin metreküp doÄŸalgazın fiyatı, 2018 yılında 0.76 TL iken, Temmuz 2024’te 5.631 TL’ye yükselmiÅŸtir. Bu, yaklaşık %532.69’luk bir artış anlamına gelmektedir. Bu artış, son altı yıl içinde toplam 17 kez yapılan fiyat artışlarının bir sonucudur.
Vergi Artışları ve Etkileri
DoÄŸalgaz fiyatlarındaki artış, önemli vergi zamlarıyla daha da ağırlaÅŸmaktadır. 2018 yılından bu yana, doÄŸalgaz faturalarındaki vergi oranı %345 artmış, Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Katma DeÄŸer Vergisi (KDV) sırasıyla %386 ve %250 oranında yükselmiÅŸtir. Bu vergi zamları, ÖTV’yi Haziran 2018’de 0.023 TL ve KDV’yi 0.010 TL’den, Temmuz 2024’te sırasıyla 0.112 TL ve 0.035 TL’ye çıkarmıştır.
BOTAÅž’ın Borçlarının Rolü
Devlete ait Petrol Boru Hatları Åžirketi (BOTAÅž) da artan maliyetlerde rol oynamıştır. Özellikle seçim dönemlerinde BOTAÅž tarafından yapılan borçlanmalar, tartışma konusu olmuÅŸtur. Akay’a göre, BOTAÅž’ın 2021 ve 2022 yıllarında 155.9 milyar TL, Temmuz 2024’te ise 232.6 milyar TL olmak üzere toplam 388.5 milyar TL’lik borcu silinmiÅŸ ve bu finansal yük, artan doÄŸalgaz faturaları yoluyla halka aktarılmıştır.
Enerji Yoksulluğu ve Sosyal Yardım
Enerji yoksulluÄŸu kavramı, evlerini yeterince ısıtamayan ve bu nedenle mali zorluklar yaÅŸayan önemli bir nüfus kesimi ile giderek daha fazla ilgili hale gelmiÅŸtir. EUROSTAT verilerine göre, Türkiye’deki hanelerin %20.5’i evlerini yeterince ısıtamamaktadır; bu oran Avrupa BirliÄŸi ortalaması olan %16.4’ün üzerindedir.
Türk hükümeti, doÄŸalgaz faturalarının bir kısmını karşılayarak mali sıkıntıyı hafifletmeye çalışmıştır. Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar, hükümetin 1000 TL’lik bir faturanın 600 TL’sini sübvanse ettiÄŸini belirtmiÅŸtir. Ancak, bu iddia Akay tarafından yanıltıcı hesaplamalar olduÄŸu ve yüksek vergi artışlarının hükümetin sosyal yardımlarının etkisini etkisiz hale getirdiÄŸi gerekçesiyle sorgulanmıştır.
Türkiye’de doÄŸalgaz fiyatlarının yükselmesi, fiyat artışları, vergi zamları ve BOTAÅž’ın borç yönetimi gibi çeÅŸitli faktörleri içeren çok yönlü bir meseledir. Bu faktörler, Türk vatandaÅŸları arasında enerji yoksulluÄŸu konusunda artan bir endiÅŸeye katkıda bulunmuÅŸtur. Tartışma devam ederken, hükümetin bu zorlukları nasıl ele alacağı ve tüm nüfus kesimleri için enerjiyi uygun fiyatlı hale getirmek için hangi önlemlerin alınacağı görülecektir. Durum, enerji politikalarının dikkatli bir ÅŸekilde incelenmesini ve ekonomik gerçeklerle halkın refahını dengeleyen sürdürülebilir çözümler bulma yönünde ortak bir çaba gerektirmektedir.
- NHY /T24, Ekonomim, soL Haber